پیام خوزستان - ایسنا / سکته قلبی از رویدادهای مهم و تهدیدکننده زندگی است که فرد را ناگهان از وضعیت عادی به شرایط بحرانی جسمی و روانی می‌برد. در این وضعیت، علاوه بر مراقبت‌های پزشکی، رفتار و پایبندی بیمار به درمان، نقش بزرگی در بهبود دارد. پژوهش تازه‌ای به بررسی ارتباط افسردگی پس از سکته قلبی با میزان تبعیت از رژیم درمانی پرداخته است.
سکته قلبی، تنها یک اتفاق جسمی نیست و فشار روحی شدیدی را به همراه دارد. بسیاری از بیماران بعد از تجربه سکته، احساس اضطراب، ترس و افسردگی می‌کنند. این افسردگی اگر تشخیص داده نشود، می‌تواند کیفیت زندگی بیمار را کاهش دهد و حتی روند درمان را مختل کند. از سوی دیگر، پیروی دقیق از رژیم درمانی شامل مصرف دارو، رعایت رژیم غذایی و انجام توصیه‌های پزشک، مهم‌ترین عامل برای جلوگیری از عوارض بعدی و سکته مجدد است. در نتیجه، شناخت عواملی که بر این تبعیت اثر می‌گذارند، به تیم درمان کمک می‌کند تا مسیر بهبودی بیماران را بهبود دهد.
بازار ![]()
در بسیاری از بیماری‌های مزمن مانند دیابت و بیماری‌های ریوی، افسردگی باعث کاهش انگیزه بیماران برای پیروی از درمان می‌شود. اما سکته قلبی وضعیتی متفاوت و حاد است و ممکن است واکنش بیماران در برابر آن نیز متفاوت باشد. به همین دلیل، بررسی این موضوع اهمیت ویژه‌ای دارد تا روشن شود افسردگی پس از سکته قلبی تا چه اندازه می‌تواند رفتار بیماران را در زمینه مراقبت از خود و رعایت توصیه‌های درمانی تغییر دهد.
در همین زمینه، مصطفی راد، استاد گروه پرستاری دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی سبزوار و پژوهشگر مرکز تحقیقات سلامت سالمندان، به همراه دو همکار خود از همین دانشگاه و همکاری پژوهشگرانی از دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران و گیلان، مطالعه‌ای را برای بررسی رابطه میان افسردگی پس از سکته قلبی و میزان تبعیت بیماران از رژیم درمانی انجام داده‌اند. هدف این پژوهش، درک بهتر رفتار بیماران و یافتن پاسخ به این پرسش بود که آیا افسردگی پس از سکته قلبی باعث کاهش یا افزایش پایبندی بیماران به درمان می‌شود.
در این مطالعه، 200 بیمار مبتلا به سکته قلبی که در بیمارستان‌های حشمت رشت و حشمتیه سبزوار بستری بودند، مورد بررسی قرار گرفتند. از هر بیمار که یک ماه از سکته قلبی‌اش گذشته بود و دچار افسردگی خفیف یا متوسط بود، خواسته شد پرسش‌نامه‌های استاندارد مربوط به افسردگی و تبعیت از درمان را تکمیل کند. داده‌ها سپس با نرم‌افزار آماری تحلیل شد تا مشخص شود افسردگی چه تأثیری بر رفتار درمانی بیماران دارد.
نتایج اولیه نشان دادند 13 درصد از بیماران تبعیت ضعیف و 86 درصد تبعیت متوسط از درمان داشتند. نکته جالب این بود که میانگین تبعیت از رژیم درمانی در بیماران افسرده، به طور قابل توجهی بیشتر از بیماران غیر افسرده بود.
پژوهشگران اعلام کردند بیماران مبتلا به افسردگی پس از سکته قلبی، برخلاف انتظار، تبعیت بیشتری از رژیم درمانی داشتند. به گفته آن‌ها، شاید ویژگی‌های خاص بیماری سکته قلبی، مانند ترس از تکرار حمله یا افزایش آگاهی از خطر مرگ، باعث شود بیماران افسرده احساس نیاز بیشتری به مراقبت از خود داشته باشند.
یافته‌های این تحقیق فرضیه اولیه را که افسردگی باعث کاهش پایبندی بیماران به رژیم درمانی می‌شود، رد کرد. حدود 20 درصد از بیماران شرکت‌کننده علائم افسردگی خفیف تا متوسط داشتند. به نظر می‌رسد تفاوت در شدت افسردگی، سن بیماران و تفاوت جنسیتی در میزان بروز افسردگی از عوامل مؤثر بر نتایج متفاوت با پژوهش‌های دیگر باشد. برای مثال، در برخی مطالعات قبلی، بیماران مسن‌تر یا دارای افسردگی شدید، تبعیت کمتری از درمان نشان داده بودند.
نتایج این پژوهش همچنین با برخی تحقیقات بین‌المللی هم‌راستا و با برخی دیگر متفاوت بود. در برخی مطالعات، بیماران قلبی افسرده تبعیت ضعیف‌تری از درمان داشتند؛ اما در برخی دیگر، از جمله در پژوهش حاضر، بیماران افسرده رفتار درمانی منظم‌تری داشتند. یکی از دلایل احتمالی این تفاوت، نوع افسردگی است. افرادی با افسردگی شدید ممکن است به دلیل ناامیدی، درمان را رها کنند، اما کسانی که دچار افسردگی خفیف هستند، به علت ترس از عود بیماری، بیشتر به توصیه‌های پزشک عمل می‌کنند.
از یافته‌های جالب این پژوهش آن است که اگرچه تبعیت بیماران افسرده بیشتر از دیگران بود، اما همچنان میزان کلی پایبندی به رژیم درمانی در بین بیماران سکته قلبی پایین گزارش شد. این موضوع نشان می‌دهد بسیاری از بیماران هنوز در رعایت دقیق برنامه درمانی خود دچار مشکل هستند. لذا پژوهشگران پیشنهاد کردند در مطالعات آینده، عواملی که می‌توانند بیماران را به تبعیت بهتر از رژیم درمانی ترغیب کند، مورد بررسی قرار گیرند.
نتایج کامل این تحقیق در «مجله دانشگاه علوم پزشکی سبزوار» منتشر شده است. این مجله از نشریات علمی معتبر کشور و وابسته به دانشگاه علوم پزشکی سبزوار است که مقالات پژوهشی در حوزه سلامت و پرستاری را منتشر می‌کند.