پیام خوزستان - ایسنا /روزهای تعطیلات اغلب به عنوان یک چشمانداز ایدهآل برای استراحت در نظر گرفته میشود و تصاویری از نوشیدنیهای گرم و اوقات خوش با عزیزان را تداعی میکند، اما بسیاری از مردم در ایام تعطیلات، یا برای استراحت کردن مشکل دارند یا پس از آن احساس خوبی ندارند.
استیسی شاو(Stacy Shaw) یک روانشناس است که مطالعه میکند استراحت چگونه از یادگیری، خلاقیت و رفاه پشتیبانی میکند. چرا تعطیلات معمولا استراحت را نوید میدهد، اما هرگز به نظر نمیرسد که محقق شود؟ آیا استراحتِ ترمیمی و بازیابی کننده بدن در تعطیلات امکانپذیر است؟
بازار ![]()
خواب اغلب اولین چیزی است که بسیاری از مردم با استراحت مرتبط میدانند، اما انسانها هنگام بیداری نیز به زمان استراحت ترمیمی نیاز دارند. این دورههای استراحت فعال شامل تجربیات فیزیکی، اجتماعی و خلاقانهای است که میتوانند در طول روز رخ دهند، نه فقط در حالی که بیهدف روی مبل لم میدهید.
وقتی استرسهای تعطیلات شروع به افزایش میکنند، دورههای استراحت، منابع روانی تخلیه شده را دوباره پر میکنند، استرس را کاهش میدهند و رفاه را ارتقا میدهند، اما بهرهمندی کامل از مزایای استراحت و فراغت به چیزی بیش از یک صبح آرام یا یک لیوان شکلات داغ نیاز دارد. همچنین به برنامهریزی آگاهانه دورههای بازیابی(ریکاوری) فعالی مربوط میشود که به ما انرژی میدهند و باعث میشوند احساس بازیابی کنیم.
بنابراین، استراحت خوب باید پیشبینی، برنامهریزی و اصلاح شود.
استرس تعطیلات
فصل تعطیلات میتواند بر سلامت روان تأثیر بگذارد. استرس مالی افزایش مییابد و روالهای روزانه مختل میشوند. استرس سفر، به اضافه کمی از تحرکات چالشبرانگیز خانوادگی؛ جای تعجب نیست که کیفیت سلامت روان در طول فصل تعطیلات کاهش مییابد.
دورههای استراحت و فراغت با کیفیت میتوانند این عوامل استرسزا را خنثی کنند و بهبودی و سلامت را ارتقا دهند. آنها همچنین میتوانند به کاهش فشار روانی و طولانی شدن احساسات مثبت هنگام بازگشت افراد به کار کمک کنند.
استراحت مؤثر به اشکال مختلفی، از بیرون رفتن برای پیادهروی گرفته تا معاشرت، گوش دادن به موسیقی یا انجام سرگرمیهای خلاقانه وجود دارد. این فعالیتها ممکن است حواسپرتی به نظر برسند، اما عملکردهای مهمی در سلامت روان دارند.
برای مثال، تحقیقات نشان میدهد که پیادهروی در طبیعت منجر به کاهش فعالیت در ناحیهای از مغز میشود که با غم و اندوه و افکار نشخوارکننده مرتبط است. پیادهروی در طبیعت همچنین با کاهش اضطراب و استرس مرتبط است.
مطالعات دیگر نشان دادهاند که فعالیتهایی مانند نواختن پیانو یا خوشنویسی، کورتیزول (هورمون استرس) را به طور قابل توجهی کاهش میدهند. در واقع برخی از امیدوارکنندهترین مداخلات برای افسردگی شامل شرکت در فعالیتهای تفریحی لذتبخش است. البته همه اوقات بیکاری، ترمیم کننده نیستند.
چرا استراحت خوب در طول تعطیلات اینقدر سخت است؟
یکی از قویترین یافتههای روانشناسان و محققانی که اوقات فراغت را مطالعه میکنند، این است که اثربخشی دورههای استراحت به میزان رضایت فرد از آنها بستگی دارد. این ممکن است بدیهی به نظر برسد، اما مردم اغلب اوقات فراغت خود را صرف انجام کارهایی میکنند که رضایتبخش نیستند.
به عنوان مثال، یک مطالعه معروف در سال ۲۰۰۲ در مورد نحوه گذراندن وقت مردم نشان داد که محبوبترین نوع اوقات فراغت، تماشای تلویزیون است، اما شرکتکنندگان همچنین زمان تماشای تلویزیون را به عنوان کملذتترین فعالیت خود ارزیابی کردند. کسانی که بیش از چهار ساعت در روز تلویزیون تماشا میکردند، آن را حتی کمتر از کسانی که کمتر از دو ساعت در روز تماشا میکردند، لذتبخش میدانستند.
«استیسی» میگوید چند سال پیش، من و همکارانم دادههایی از دانشجویان دانشگاه جمعآوری کردیم و دریافتیم که دانشجویان گزارش دادهاند که در پایان روز به حواسپرتیهای بدون نیاز به فکر، مانند رسانههای اجتماعی روی میآورند، اما معمولاً این کار باعث نمیشود که احساس تجدید قوا یا بازیابی انرژی کنند.
اگرچه این مطالعه بهطور خاص در مورد دانشجویان دانشگاه بود، وقتی یافتهها را به تیم تحقیقاتی بزرگتر ارائه دادم، یکی از همکارانم گفت: واقعاً باعث میشود به خودت فکر کنی، اینطور نیست؟ سپس در اتاق، سکوت حکفرما شد و افراد شروع به تکان دادن سرهایشان کردند.
برنامهریزی برای استراحت خوب
علم برای مقابله با مشکل چرخههای استراحت ضعیف پیشنهاد میکند که برای استراحت فعال و فعالیتهای لذتبخش برنامهریزی کنید و این برنامهها را به سرانجام برسانید.
تحقیقات زیادی نشان میدهد که طراحی، برنامهریزی و انجام فعالیتهای لذتبخش در کاهش علائم افسردگی و اضطراب مؤثر است.
برای فصل تعطیلات، این ممکن است به معنای دنبال کردن و اختصاص دادن یک بعدازظهر به خرید با یک دوره بهبودی، خواندن کتاب در یک مکان آرام یا پیادهروی پس از باز کردن هدایا باشد، به جای اینکه بلافاصله به حالت تمیزکاری بروید.
تحقیقات نشان میدهد که افراد با پیروی از یک برنامه مدون میتوانند چرخههای استراحت ضعیف و عدم فعالیت را بشکنند و به بهبودی و رضایتمندی بیشتری دست یابند.
درگیری با احساس گناه
حتی با وجود دورههای استراحت کاملاً برنامهریزی شده و اجرا شده، باز هم احساس گناه میتواند پدیدار شود. احساس گناه ناشی از سپری کردن اوقات فراغت، یک ساختار روانشناختی است که شامل احساس پریشانی در مورد گذراندن وقت برای انجام کارهایی است که به جای بهرهوری، آرامشبخش هستند. این میتواند لذت بردن از اوقات فراغت را کاهش دهد و یکی از مکانیسمهایی را که استراحت را با رضایتمندی مرتبط میکند، تضعیف کند.
این مشکل در طول تعطیلات ممکن است حتی بیشتر هم شود. این ایام تغییراتی در روالهای روزانه، میزان روشنایی روز، دما و رژیمهای غذایی ایجاد میکند. همه این تغییرات میتوانند سطح انرژی افراد را کاهش دهند. انتظارات بالا در طول تعطیلات ممکن است احساس گناه را به تهدیدی بزرگتر برای استراحت تبدیل کند.
راه حل احساس گناه چیست؟
اگر پاسخ به چرخههای استراحت بیکیفیت، دورههای استراحت فعال برنامهریزی شده باشد، پس راه حل احساس گناه چیست؟
محققان انتظارات کمتر، استراحت فراگیر و پذیرش را از مهمترین اقدامات عدم احساس گناه میدانند.
تحقیقات در مورد احساس گناه در اوقات فراغت در مراحل ابتدایی خود است، اما این تحقیقات، چند راه برای مقاومت در برابر فشار برای پربار بودن در هر دقیقه آزاد نشان داده است. در اینجا چند نکته برای مبارزه با این باور نادرست که استراحت فقط تنبلی در لباس مبدل است، آورده شده است.
اول اینکه باید تلاش شود تا خود و اعضای خانواده را متقاعد کرد که انتظارات خود را برای فعالیتهای فصلیشان کاهش دهند. لازم نیست هر شیرینی پخته شده به صورت جداگانه تزئین شود و لازم نیست هر هدیهای با یک جعبه مجزا و پاپیون کامل بستهبندی شود. با موافقت برای کاهش انتظارات، کارهای اضافی و احساس گناه ناشی از این احساس که کارهای بیشتری برای انجام دادن وجود دارد را از بین میبریم.
دوم اینکه فعالیتهای آرامشبخشی که حس عمیقی از غوطهوری در زندگی را ایجاد میکنند، به همراه بازیهای ویدیویی، پیادهروی و بازی با بچههای کوچک فامیل بسیار آرامشبخشتر از وقت گذراندن با تلفن همراه یا تماشای تلویزیون روی مبل است.
این سرگرمیها به توجه کامل نیاز دارند و مانع از فکر کردن به چیزهایی مانند پیامها و ایمیلهای انباشته شده یا کارهای ناتمام خانه میشوند.
در نهایت، وقتی احساس گناه ناشی از اوقات فراغت را تجربه میکنیم، باید این احساس را بپذیریم و سعی کنیم به زندگی ادامه دهیم. در شرایط پراسترس، پذیرش احساسات منفی به جای اجتناب از آنها میتواند علائم افسردگی را کاهش دهد.
انسانها در طول تعطیلات و پس از آن به دورههای آرامشبخش نیاز دارند، اما این همیشه برای همه به راحتی یا به طور طبیعی حاصل نمیشود. یک استراحت خوب از طریق تنظیمات کوچک و اقدامات عمدی میتواند در فصل تعطیلات در دسترس باشد.