پیام خوزستان - زنان بی‌سرپرست و بدسرپرست در کشور با چالش‌های چندوجهی از جمله فقر، ناامنی و نبود حمایت کافی مواجه‌اند؛ چالش‌هایی که آن‌ها را در چرخه‌ای از بلاتکلیفی و آسیب‌های اجتماعی گرفتار کرده است.
بسیاری از این زنان یا همسران خود را از دست داده‌اند یا با مردانی زندگی می‌کنند که به‌جای حمایت، منشأ رنج و خشونت‌اند.
بار سنگین زندگی، از تأمین معاش تا تربیت فرزندان، بر دوش آن‌هاست، در حالی که حمایت‌های اجتماعی و اقتصادی موجود، پاسخگوی نیازهای‌شان نیست. در نبود شغل پایدار و درآمد کافی، زنان سرپرست خانوار ناچار به انجام مشاغل سخت و کم‌درآمد هستند. مستمری و بیمه‌های حمایتی نیز معمولاً پاسخگوی هزینه‌های روزمره نیست. قوانین ناکافی، نگاه‌های سنتی و روند پیچیده دادرسی نیز بر مشکلات حقوقی و اجتماعی این قشر می‌افزاید.
تا زمانی که حمایت‌های مؤثر قانونی و برنامه‌های اقتصادی پایدار برای توانمندسازی این زنان تدوین و اجرا نشود، چرخه فقر و بلاتکلیفی در زندگی آنان تداوم خواهد داشت.
خانه‌های امن فضایی مناسب برای آرامش زنان بدسرپرست
مدیرکل بهزیستی خوزستان در گفت و گو با خبرنگاران درباره حمایت از زنان بی‌سرپرست و بدسرپرست در استان خوزستان گفت: زنان بی‌سرپرست و بدسرپرست از جمله گروه‌های آسیب‌پذیر جامعه هستند که به دلیل نبود حمایت مالی و اجتماعی کافی، با چالش‌های متعددی روبه‌رو می‌شوند.

مهران کریمیان افزود: این زنان علاوه بر مشکلات اقتصادی، با مسائلی همچون تبعیض اجتماعی، خشونت خانگی، محدودیت در دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی و کمبود آگاهی از حقوق قانونی خود مواجه هستند.
وی تصریح کرد: استان خوزستان نیز به دلیل شرایط خاص اقتصادی و اجتماعی، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق‌تری برای حمایت از این قشر است.
مدیرکل بهزیستی خوزستان در خصوص مشکلات اصلی زنان بی‌سرپرست و بدسرپرست گفت: فقر اقتصادی و نبود درآمد پایدار و شغل مناسب، مشکلات روحی و روانی، اضطراب، افسردگی و انزوای اجتماعی، محدودیت دسترسی به خدمات بهداشتی، به‌ویژه در مناطق محروم و تبعیض و آسیب های اجتماعی از سوی برخی افراد جامعه و کمبود آگاهی از حقوق قانونی و ناتوانی در پیگیری مسائل حقوقی از جمله چالش‌های این قشر از زنان جامعه است.
وی با اشاره به نهادهای حمایت‌کننده در خوزستان از زنان بدسرپرست و بی سرپرست گفت: در خوزستان، سازمان بهزیستی با ارائه کمک‌های مالی، مشاوره‌ای و حمایت‌های اجتماعی و کمیته امداد امام خمینی (ره) با حمایت‌های معیشتی و اشتغال‌زایی و همچنین انجمن‌های خیریه مانند انجمن خیریه و خانه‌های امن و مراکز حمایتی تحت نظارت بهزیستی از جمله نهادهای حامی این زنان هستند.
کریمیان در بخش دیگری از این گفت و گو به برنامه‌های آموزشی و توانمندسازی بهزیستی این قشر از زنان جامعه اشاره کرد و گفت: مهارت‌های فنی و حرفه‌ای (خیاطی، آشپزی، کامپیوتر و...)، کارگاه‌های کارآفرینی برای ایجاد اشتغال پایدار، مشاوره روان‌شناسی و حقوقی برای بهبود وضعیت روحی و آگاهی از حقوق از جمله برنامه‌های حمایتی موثر برای این قشر است.
وی همچنین در خصوص حمایت از زنان در معرض خشونت خانگی تأکید کرد: برای نجات زنان بدسرپرست از خشونت، اقداماتی از قبیل تأسیس خانه‌های امن، فعال‌سازی خطوط تماس اضطراری مانند شماره 123 و حمایت‌های قضایی و حقوقی برای پیگیری موارد خشونت از اقدامات موثر است.
مدیرکل بهزیستی خوزستان یاداور شد: یکی از مشکلات اصلی، کمبود خانه‌های امن در خوزستان است و با وجود فراخوان‌های متعدد، موسسات خیریه و بخش خصوصی تمایل زیادی برای مشارکت در این زمینه نشان نداده‌اند.
وی اظهار کرد: همچنین، کمبود بودجه و امکانات، ارائه خدمات را با محدودیت مواجه کرده است.

لزوم حمایت بخش خصوصی از زنان بدسرپرست و بی‌سرپرست
قوانین حمایتی و کمک‌های مالی، قانون "تأمین زنان و کودکان بی‌سرپرست" و سایر قوانین مرتبط با حقوق خانواده، پشتوانه‌های حقوقی حمایت از این زنان به شمار می روند.
همچنین مستمری ماهیانه برای تأمین حداقل معیشت، وام‌های کم‌بهره و بلاعوض برای راه‌اندازی کسب‌وکار،بسته‌های معیشتی شامل مواد غذایی و اقلام ضروری از دیگر خدماتی است که توسط نهادهای حمایتی به این زنان ارائه می شود.
بسیاری از این زنان به دلیل نبود درآمد پایدار، در تأمین نیازهای اولیه خود و فرزندانشان با مشکل مواجه هستند و فقدان حمایت خانوادگی و اقتصادی، آن‌ها را در معرض سوءاستفاده و خشونت قرار می‌دهد و کمبود مهارت‌های شغلی و تحصیلات مناسب، فرصت‌های شغلی را برای آن‌ها محدود می‌کند.

فاطمه بانوی 52 ساله اهوازی در گفت وگو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: زندگی‌ام سال‌ها است پر از درد و ترس بوده و همسرم نیز مدام تحقیرم می‌کند، گاهی حتی کتکم می‌زند. نمی‌توانم از او جدا شوم چرا که هیچ درآمدی نداشته و جایی برای رفتن ندارم. حتی وقتی بچه‌ها مدرسه هستند، می‌ترسم همسرم با من درگیر شود. نیاز دارم جایی امن بروم، جایی که حداقل برای مدتی در آرامش باشم. اگر پول داشتم، همین امروز از این خانه می‌رفتم ولی هیچ پس‌اندازی ندارم.
وی ادامه داد: حتی اگر کار هم پیدا کنم، کسی از بچه‌ها مراقبت نمی‌کند؛ نیاز به یک شغل خانگی یا مرکزی دارم که هم کار کنم و هم بچه‌هایم در امان باشند. می‌ترسم اگر به پلیس شکایت کنم، همسرم بیشتر عصبانی شود؛ نمی‌دانم چطور می‌توانم طلاق بگیرم یا حتی اگر بگیرم، چطور می‌توانم مخارج زندگی را تأمین کنم. بعضی شب‌ها آنقدر ناامید می‌شوم که فکر می‌کنم هیچ راه نجاتی نیست.

زهرا بانوی کارآفرین خوزستانی گفت: پس از 14 سال زندگی مشترک، همسرم 6 سال پیش در سانحه رانندگی جان خود را از دست داد و من باوجود اینکه شرایط مالی مناسبی نداشتیم، چهار فرزند خود را با کارهای خدماتی در منازل مردم و پس از آن با خیاطی بزرگ کردم، اما در این مسیر مشکلات مختلفی را در جامعه داشتم که با امید به ساختن آینده ای روشن برای فرزندانم، این شرایط سخت را گذراندم و اکنون کارگاه خیاطی خود را توسعه داده و هشت زن بی سرپرست نیز در این کارگاه مشغول به کار هستند.
وی افزود: تنها درخواست زنان خودسرپرست و بی سرپرست از دولت، توسعه مشاغل خانگی و ارتقای جایگاه زنان در جامعه است.
وی ادامه داد: برخی از قوانین و مکاتبات اداری نیز شرایط سختی را برای زنان در جامعه ایجاد کرده که انتظار می رود در سال جاری و اهمیت سرمایه‌گذاری برای تولید، دولتمردان به نقش پررنگ بانوان در جامعه بیشتر توجه کنند و موانع سد راه توسعه را از پیش پای زنان کارافرینان، بردارند.
پیشگیری از خشونت فقط با قانون ممکن نیست
پیش از این نیز معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده در سفر بهمن ماه 1403 به خوزستان در گفت و گوبا خبرنگار ایرنا بر حقوق زنان و لزوم تغییرات فرهنگی در مقابله با خشونت تاکید کرد و گفت: باید توجه کنیم که پیشگیری از خشونت فقط با قانون ممکن نیست؛ بلکه به تغییرات فرهنگی نیاز داریم. اکنون بیش از 60 درصد از کادر درمان و آموزش کشور زنان هستند که این نشان می‌دهد زنان ما اعتماد به نفس و توانایی بالایی دارند.
زهرا بهروزآذر همچنین به مسائل فرهنگی در ازدواج و توانمندسازی زنان اشاره کرد و افزود: مسائل فرهنگی و تغییر نگرش‌ها نقش مهمی در بهبود وضعیت زنان دارد. باید تلاش کنیم تا زنان و مردان به‌طور همزمان توانمند شوند و به‌طور مشترک در جامعه پیشرفت کنند.
وی بر لزوم توجه به نیازهای مختلف زنان از جمله زنان سرپرست خانوار، زنان شاغل، زنان سالمند و دختران جوان تأکید کرد و گفت: ما باید برنامه‌های جامع‌تری برای رفع مشکلات قشرهای مختلف زنان طراحی کنیم تا هر فرد در هر موقعیتی که هست، بتواند به حقوق و فرصت‌های برابر دست یابد.
بهروزآذر با اشاره به اقدامات انجام‌شده در توسعه صندوق‌های اعتبارات خرد و شرکت‌های تعاونی بر لزوم افزایش این ظرفیت تاکید کرد و گفت: مساله زنان سرپرست خانوار در خوزستان بسیار اهمیت دارد و امیدواریم با توسعه مشاغل خانگی، بخشی از مشکلات این افراد را حل کنیم.
782 نفر از زنان بدسرپرست و بی‌سرپرست تحت حمایت بهزیستی خوزستان
معاون اجتماعی و وقوع جرم دادگستری خوزستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: دفتر حمایت از حقوق زنان و خانواده با هدف رسیدگی به مسائل و مشکلات اقشار آسیب پذیر جامعه به ویژه زنان و کودکان، اقدامات گسترده‌ای در حوزه‌های مختلف انجام داده است.
علیرضا باوی افزود: یک هزار و 84 نفر از زنان بدسرپرست و بی‌سرپرست استان به اداره کل بهزیستی معرفی شدند که از این تعداد، 782 نفر پس از مراجعه مجدد تحت حمایت و پوشش خدمات این نهاد قرار گرفتند.
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری خوزستان عنوان کرد: همچنین یک هزار و 35 زن بدسرپرست و بی سرپرست در استان به کمیته امداد امام خمینی(ره) معرفی شدند که 682 نفر از آنها تحت حمایت‌های مستمر این نهاد قرار گرفتند.
وی خاطر نشان کرد: همچنین 590 زن بی‌سرپرست و بدسرپرست استان توسط نهادهای خیریه مورد حمایت قرار گرفتند.
باوی تاکید کرد: با اقدامات مشاوره‌ای انجام شده در دفتر حمایت از زنان و خانواده، 65 مورد از اختلافات زوجین به صلح و بازگشت به زندگی مشترک و جلو گیری از تشکیل پرونده طلاق در محاکم منجر شده است.
یک کارشناس و مشاور خانواده با تأکید بر لزوم توانمندسازی زنان سرپرست و بدسرپرست خانوار به خبرنگار ایرنا گفت: این زنان با چالش‌های متعددی همچون فقر مالی، خشونت خانگی، فقدان حمایت اجتماعی و اختلالات روانی مواجه‌اند که نیازمند برنامه‌ریزی هدفمند برای حمایت از آن‌ها هستند.
سعیده کردانی افزود: بسیاری از این زنان فاقد مهارت‌های فنی و تحصیلات کافی هستند و در صورت اشتغال، در مشاغل کم‌درآمد فعالیت می‌کنند. به گفته وی، توانمندسازی اقتصادی، ارائه بیمه‌های اجتماعی، آموزش مهارت‌های زندگی و تقویت اعتمادبه‌نفس می‌تواند در بهبود وضعیت آن‌ها مؤثر باشد.
وی با اشاره به تأثیر نگاه‌های منفی جامعه نسبت به زنان بی‌سرپرست، خاطرنشان کرد: بسیاری از این زنان به‌دلیل طرد اجتماعی و نگرش‌های نادرست، از روابط اجتماعی محروم می‌شوند و این موضوع بر سلامت روانی آنان و فرزندان‌شان تأثیر منفی می‌گذارد.
کردانی بر ایجاد مراکز جامع حمایتی، تخصیص بودجه دولتی برای آموزش و مشاوره، تسهیل بیمه درمانی و نیز تغییر نگرش عمومی نسبت به این قشر تأکید کرد و افزود: حتی کمک‌های کوچک مردم مانند خرید محصولات تولیدی یا راهنمایی شغلی می‌تواند گامی مؤثر در حمایت از این زنان باشد.
توانمندسازی زنان تنها با کمک‌های مقطعی امکان‌پذیر نیست، بلکه نیازمند برنامه‌ریزی بلندمدت برای افزایش استقلال مالی، عزت‌نفس و مشارکت اجتماعی آن‌ها است. مطالعات نشان داده‌اند که زنان توانمندشده نه تنها قادر به بهبود شرایط زندگی خود هستند، بلکه تأثیر مثبتی بر کاهش فقر و خشونت در نسل‌های بعدی دارند.
دستگاه‌های حمایتی با اجرای برنامه‌های جامع توانمندسازی می‌توانند به زنان بدسرپرست و بی‌سرپرست کمک کنند تا از چرخه فقر و خشونت خارج شوند. سرمایه‌گذاری در آموزش، اشتغال و سلامت روان این زنان نه تنها یک اقدام انسانی، بلکه گامی ضروری برای توسعه پایدار جامعه است.