پیام خوزستان -
رحیم سیلاوی در گفتوگو با خبرنگار شانا درباره مأموریتهای حوزه پژوهش و فناوری در شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب اظهار کرد: در مدیریت پژوهش و فناوری، مسیرهای متنوعی برای اجرای پروژهها پیشبینی شده است که شامل پروژههای پژوهشی، پروژههای تحصیلات تکمیلی، فرصتهای مطالعاتی و پروژههای پژوهانه ویژه استادان دانشگاه و پروژههای «تولید بار اول» با هدف حمایت از شرکتهای دانشبنیان و ساخت داخل تجهیزات، ابزارها و نرمافزارهای مورد نیاز صنعت نفت میشود.
وی در پاسخ به پرسشی درباره تازهترین وضع پروژههای پژوهشی مناطق نفتخیز جنوب گفت: هماکنون حدود ۴۰ پروژه پژوهشی فعال به ارزش ۲۶۳ میلیارد تومان در حال اجراست، همچنین ۱۰ پروژه پژوهشی به ارزش حدود ۲۲ میلیارد تومان خاتمه یافته و ۱۱ پروژه دیگر به ارزش ۷۷ میلیارد تومان به مرحله امضای قرارداد رسیدهاند. افزون بر این ۹ پروژه با ارزش ۱۸۱ میلیارد تومان همه فرآیندهای اداری را طی کرده و در آستانه امضای قرارداد هستند.
۱۶۰۰ پایاننامه تحصیلات تکمیلی؛ پشتوانه اصلی پژوهش
رئیس پژوهش و فناوری شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب، بخش «تولید بار اول» را یکی از مهمترین محورهای فعالیت پژوهش و فناوری این شرکت دانست و افزود: در این بخش ۱۹ پروژه جاری به ارزش حدود ۳۵۰۰ میلیارد تومان در حال اجراست، همچنین ۵ پروژه به ارزش ۴۴۰ میلیارد تومان به نتیجه رسیده و سبب تولید کالا، تجهیزات یا نرمافزار بومی برای نخستین بار در کشور شده است. افزون بر این، ۵ پروژه دیگر با ارزش ۳۲۰۰ میلیارد تومان مجوز امضای قرارداد تولید بار اول را از معاونت علمی ریاستجمهوری دریافت کردهاند و ۱۱ پروژه نیز در مرحله صدور مجوز قرار دارند.
سیلاوی ادامه داد: در چند سال اخیر، حدود ۱۶۰۰ پروژه تحصیلات تکمیلی کارشناسی ارشد و دکتری با حمایت مالی و معنوی مناطق نفتخیز جنوب اجرا شده است. امسال ۱۴۱ پروژه تحصیلات تکمیلی فعال بوده و ۳۴ پروژه نیز خاتمه یافتهاند.
وی با بیان اینکه اعتبارات این پروژهها متناسب با اهمیت آنها نیست، تأکید کرد: بسیاری از پروژههای پژوهشی و حتی تولید بار اول از دل همین پایاننامهها و رسالههای کارشناسی ارشد و دکتری شکل میگیرد و لازم است حمایت مالی از این حوزه افزایش یابد تا انگیزه دانشگاهها برای ورود جدیتر تقویت شود.
۸۹ درصد پروژهها در خدمت تولید مستقیم نفت و گاز
رئیس پژوهش و فناوری شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب درباره پروژههای «پژوهانه» که در دو تا سه سال اخیر تعریف شدهاند، اظهار کرد: این پروژهها از سوی استادان دانشگاه و از طریق سامانههای تخصصی فراخوان میشوند. اگرچه بهدلیل نوپا بودن، تعداد آنها هنوز زیاد نیست، اما امسال ۶ پروژه پژوهانه امضا و اجرایی شده و ۶ پروژه دیگر نیز در ماههای اخیر به مرحله قرارداد رسیدهاند. کیفیت و کاربردی بودن نتایج، مهمترین معیار انتخاب این پروژههاست.
سیلاوی با بیان اینکه حدود ۸۹ درصد پروژههای پژوهشی بهطور مستقیم با تولید نفت و گاز مرتبط هستند، افزود: این پروژهها چه در بخش زیرسطحی شامل چاهها و مخازن و چه در بخش سطحالارض شامل تأسیسات و خطوط لوله، بهطور مستقیم به افزایش و پایداری تولید کمک میکنند. حدود ۱۱ درصد پروژهها نیز در حوزههای پشتیبانی از تولید، ایمنی، محیط زیست و منابع انسانی تعریف شدهاند.
وی با اشاره به رشد چشمگیر فعالیتهای پژوهشی گفت: در پنج سال اخیر، تعداد پروژهها حدود ۲.۵ برابر و از نظر مالی حدود ۱۱ برابر افزایش یافته است. این رشد بهویژه در ۱.۵ تا دو سال اخیر و در دولت چهاردهم، بهخصوص در حوزه تولید بار اول، کاملاً محسوس بوده است و در برخی بخشها رشد سه تا چهار برابری را شاهد بودهایم.
عمر بیش از ۵۰ سال خطوط لوله و واحدهای فرآورشی
رئیس پژوهش و فناوری مناطق نفتخیز جنوب مهمترین چالشهای فناورانه میادین نفتی جنوب را در دو بخش زیرسطحی و سطحالارضی برشمرد و تصریح کرد: در بخش مخازن، افزایش ضریب بازیافت مخازن نفت یکی از اصلیترین چالشهاست. به همین منظور پروژههایی در زمینه روشهای نوین ازدیاد برداشت و تزریق آب و گازهای غیرهیدروکربنی تعریف و اجرا شده است. در بخش چاهها نیز بهینهسازی تولید و افزایش بهرهدهی، ازجمله موضوعات نیازمند استفاده از فناوریهای نوین تکمیل و تحریک چاه است.
سیلاوی در پاسخ به پرسشی درباره چالشهای اصلی میادین نفتی جنوب گفت: میانگین عمر تأسیسات فرآورشی و خطوط لوله در مناطق جنوب بیش از ۵۰ سال است و این موضوع از چالشهای جدی مناطق نفتخیز جنوب محسوب میشود که در تعریف پروژههای پژوهشی مدنظر قرار گرفته است.
وی یکی دیگر از چالشهای مهم را نیروی انسانی دانست و افزود: در سالهای اخیر، تعدادی از نیروهای متخصص و باتجربه از صنعت نفت جدا شدهاند که باید ارزیابی و علتیابی شود. به همین دلیل سعی شده است پروژههایی در حوزه تحلیل نیروی انسانی، انگیزش کارکنان و نگهداشت سرمایه انسانی تعریف شود که برخی از آنها در حال اجراست.
بومیسازی از توربین گازی تا تجهیزات درونچاهی
رئیس پژوهش و فناوری مناطق نفتخیز جنوب با بیان اینکه بسیاری از پروژههای پژوهشی و تولید بار اول سبب افزایش بهرهوری، کاهش هزینهها، کاهش ریسکهای عملیاتی و بهبود فرآیندهای تولید شدهاند، گفت: برای نمونه، اجرای برخی پروژههای بومیسازی در تأسیسات سطحالارض به کاهش هزینههای فرآورش نفت و کاهش گازسوزی منجر شده است.
سیلاوی به نمونههایی از فناوریهای بومیسازیشده اشاره و تصریح کرد: در بخش تأسیسات سطحالارض میتوان به بومیسازی دانش فنی و ساخت سه دستگاه توربین گازی سولار سنتار ۴۵۰۰ و نصب آنها در تأسیسات تقویت فشار مارون، تدوین دانش فنی و ساخت پوشش تیغههای کمپرسور هوای توربین گازی رولزرویس، طراحی و ساخت شیپوره مافوق صوت جهت نمزدایی و استحصال مایعات گازی، طراحی و فرمولاسیون مواد شیمیایی مایع یونی جهت بهکارگیری در فرآیند جداسازی آب از نفت خام، طراحی و ساخت لولههای جریانی بدون درز، طراحی و ساخت لولههای غیرفلزی (GRE) اشاره کرد.
وی افزود: در بخش مربوط به چاهها میتوان به طراحی و ساخت ماده شیمیایی برای کنترل و جلوگیری از تولید ماسه در چاهها، طراحی انواع فوم جهت فرازآوری مایعات تجمعیافته در چاههای تولیدی، بومیسازی ساخت موتور درونچاهی، تولید پلیمر مورد استفاده در گل حفاری مقاوم در برابر دما و فشار، طراحی و ساخت سامانه سیار تولید و تزریق نیتروژن با خلوص بالا در چاهها، طراحی و ساخت شیرهای فرازآوری مصنوعی و طراحی و ساخت رشته تکمیلی چاهها با فشار کاری ۱۵۰۰۰ پام اشاره کرد.
پایش و بهینهسازی هوشمند میادین نفتی جنوب
رئیس پژوهش و فناوری مناطق نفتخیز جنوب درباره ورود شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب به حوزه هوش مصنوعی گفت: در یک سال اخیر تعداد قابلتوجهی پروژه پژوهشی مبتنی بر هوش مصنوعی تعریف و وارد مرحله اجرا یا طی کردن مراحل امضا قرارداد شده است. به همین منظور حدود ۱۰ پروژه پژوهشی و ۱۱ پروژه پژوهانه تعریف شده است و در حال اجرا یا طی کردن مراحل انعقاد قرارداد هستند. این پروژهها در بخشهای طراحی داشبوردهای هوشمند پایش و بهبود تولید نفت و گاز و بهکارگیری تحلیل دادهها و آنالیز عملکرد دستگاهها و تجهیزات در فرآیندهای عملیاتی است که در آینده نزدیک نتایج آنها نمایان میشود.
سیلاوی در تشریح برنامههای پژوهشی افزود: یکی از پروژههای کلیدی، پروژه «WRFM» یا رصد و بهینهسازی تولید میادین نفت و گاز با استفاده از آنالیز دادهها و هوشمندسازی است. این پروژهها برای ۶ میدان نفتی بزرگ جنوب کشور تعریف شده است و دادههای سطحالارض و زیرسطح مخازن بهصورت همزمان آنالیز و الگوریتمهای هوشمندسازی برای پیشبینی عملکرد آینده میادین و ارائه راهبرد تولید بهینه از آنها بهکار گرفته میشوند.
وی در پاسخ به پرسشی درباره همکاری با شرکتهای خارجی اظهار کرد: در پروژههایی که مجریان آنها دانشگاههای مختلف کشور هستند، حدود ۷۰ درصد از این پروژهها، دانشگاهها با استادان و مشاوران خارجی همکاری دارند. در پروژههای تولید بار اول نیز مجریان اغلب با شرکتهای خارجی در ارتباط هستند تا دانش فنی و فناوری مورد نیاز منتقل و بومیسازی شود. در پروژههای تولید بار اول، انتقال فناوری و تدوین دانش فنی بیش از جذب مستقیم سرمایهگذاری خارجی مورد توجه است.
همکاری نزدیک با دانشگاهها و مراکز علمی
رئیس پژوهش و فناوری مناطق نفتخیز جنوب در پاسخ به پرسشی درباره همکاری با دانشگاهها و مراکز علمی کشور بیان کرد: با پژوهشگاه صنعت نفت حدود ۳۹ پروژه و با دانشگاه صنعت نفت نیز ۳۷ پروژه پژوهشی اجرا شده یا در حال اجراست. همکاری ما با این دو مرکز علمی در سطح خوب است و برنامههایی داریم که سطح همکاریها ارتقا یابد و نیاز است که از طریق این ارتباطات، پروژهها بهصورت کاربردی و با ظرفیت فناورانه بالاتر اجرا شوند.
سیلاوی افزود: در بخش زیست محیطی، پروژههایی برای جمعآوری گازهای همراه، شیرینسازی گازها، بهینهسازی گل حفاری، جمعآوری آبهای سطحی، مدیریت جامع خاکهای آلوده به ترکیبات نفتی و ساخت مواد شیمیایی سازگار با محیط زیست تعریف شده است.
وی همچنین درباره صرفهجویی ارزی پروژههای تولید بار اول گفت: این پروژهها شامل ۱۹ پروژه جاری و پنج پروژه خاتمه یافته است که هرکدام صرفهجویی ارزی مستقلی دارند. طبق محاسبات اولیه، برآورد میشود که صرفهجویی ارزی حاصل از اجرای این پروژهها حدود ۲۷۲ میلیون یورو باشد.
جهش بزرگ در حوزه پژوهش و فناوری
رئیس پژوهش و فناوری مناطق نفتخیز جنوب در خصوص برنامههای آتی تصریح کرد: استفاده از ظرفیت قوانین و ابلاغیههای بالادست مانند قانون جهش دانشبنیان و استفاده از ظرفیت اعتبارات مالیاتی، ابلاغیه وزارتی پیوست فناوری در پروژههای بزرگ، تعریف پروژههای پایلوت و آزمایش میدانی و توسعه پروژههای کاربردی و بهروز، همراستا کردن تعریف و اجرای پروژههای پژوهشی با اهداف سازمانی مناطق نفتخیز جنوب ازجمله اقدامهای ما برای جهش پژوهش و فناوری در پنج سال آینده است. هدف نهایی این برنامهها، بهینهسازی تولید نفت و گاز و افزایش بهرهوری میادین نفت و گاز جنوب است.
سیلاوی در پایان تأکید کرد: با توسعه پروژههای بومیسازی و استفاده از هوش مصنوعی و فناوریهای نوین، امیدواریم در سالهای آینده جهش بزرگی در حوزه پژوهش و فناوری مناطق نفتخیز جنوب ایجاد شود و هم از نظر کمّی و هم کیفی، نقش مؤثری در بهینهسازی تولید نفت و گاز ایفا کنیم.