پیام خوزستان - زومیت / گروهی از پژوهشگران باور دارند که کاوشگر جونو که درحال گردش به دور مشتری است، می‌تواند از نزدیک با سومین جرم میان‌ستاره‌ای منظومه شمسی ملاقات کند.
اوایل ماه ژوئیه، اخترشناسان متوجه جسمی مرموز شدند که از محیط میان‌ستاره‌ای درحال حرکت به سمت محدوده‌ی درونی منظومه شمسی است. شناسایی این بازدیدکننده‌ی میان‌ستاره‌ای، اتفاقی بسیار نادر است و تازه سومین جسم تأییدشده‌ای به‌شمار می‌رود که به محله خورشیدی ما وارد می‌شود؛ اجرامی که تمامشان از سال 2017 به بعد شناسایی شده‌اند.
بازار ![]()
رصدهای اولیه نشان داده‌اند که دنباله‌دار میان‌ستاره‌ای کشف‌شده با نام 3I/ATLAS می‌تواند برای دانشمندان بسیار جذاب باشد. این جسم ممکن است از منطقه‌ای کاملاً متفاوت در کهکشان ما آمده و بسیار قدیمی‌تر از اجسام شناخته‌شده در منظومه شمسی باشد. اما مشکلی در مطالعه‌ی آن از نزدیک وجود دارد: این جسم در هنگام نزدیک‌ترین فاصله‌اش به خورشید (حضیض)، در سمت دیگر خورشید نسبت به زمین قرار می‌گیرد و رصدش دشوار می‌شود.
آوی لوب، اخترفیزیکدان جنجالی دانشگاه هاروارد که علاقه‌ای دیرینه به بیگانگان دارد، بلافاصله پس از کشف سومین جرم میان‌ستاره‌ای، این احتمال وسوسه‌انگیز و البته دور از ذهن را مطرح کرد که دنباله‌دار ممکن است کاوشگری بیگانه باشد که به‌وسیله‌ی تمدنی هوشمند به سمت ما فرستاده شده است.
اکنون، لوب با همکاری دو اخترشناس دیگر، مقاله‌ای نوشته و در آن با الهام از فیلم «2001: ادیسه فضایی» استنلی کوبریک، پیشنهاد داده است که از فضاپیمایی موجود در فضا، برای رهگیری جسم میان‌ستاره‌ای کشف‌شده و آزمایش فرضیه‌ی او استفاده کنیم. فضاپیمای مدنظر پژوهشگران، کاوشگر جونو ناسا است که به باور آن‌ها می‌تواند هنگام پرواز 3I/ATLAS از کنار مشتری، با تغییر مسیر خود به این دنباله‌دار نزدیک شود.پژوهشگران اشاره می‌کنند که طیف متنوع ابزارهای جونو، از جمله طیف‌سنج فروسرخ نزدیک، مغناطیس‌سنج، رادیومتر مایکروویو، دستگاه سنجش گرانش، آشکارساز ذرات پرانرژی، حسگر امواج رادیویی و پلاسما، طیف‌سنج فرابنفش و دوربین تلسکوپی نور مرئی، می‌توانند از فاصله‌ی نزدیک به بررسی ماهیت دنباله‌دار میان‌ستاره‌ای بپردازند.برای قراردادن جونو در مسیر دنباله‌دار، باید مانور «اوبرت» انجام شود؛ در این مانور، فضاپیما به درون چاهی گرانشی (در اینجا مشتری) هدایت می‌شود، سرعتش افزایش می‌یابد و سپس موتورهایش را روشن می‌کند. نیروی رانش در این نقطه، نسبت به زمانی که فضاپیما در فاصله‌ی دورتر باشد، انرژی جنبشی بیشتری به مدار فضاپیما اضافه می‌کند و در نتیجه افزایش سرعت با مصرف سوخت بهینه‌تر حاصل می‌شود.
براساس محاسبات پژوهشگران، با اجرای مانور در تاریخ 9 سپتامبر 2025 و افزایش سرعت فضاپیما به میزان 2٫6755 کیلومتر در ثانیه، جونو می‌تواند مسیر خود را به سمت برخورد با دنباله‌دار در 14 مارس 2026 تغییر دهد. آن‌ها باور دارند که پرواز جونو از نزدیکی 3I/ATLAS می‌تواند درمقایسه با تلسکوپ‌های زمینی، اطلاعاتی بسیار بهتر درباره ماهیت این جسم ارائه دهد.با وجود ایده جذاب مطرح‌شده، ناسا در حال حاضر با کاهش بودجه گسترده‌ای از سوی دولت ترامپ مواجه است. مأموریت جونو که از ژوئیه 2016 در مدار مشتری قرار دارد، قرار است در سپتامبر 2025 یا «تا پایان عمر فضاپیما» به پایان برسد. با توجه به مسیر نامشخص دنباله‌دار در نزدیکی خورشید، به‌نظر نمی‌رسد که ناسا بخواهد زمان مطالعه مشتری را برای این ماموریت به خطر بیندازد.پیشنهاد لوب و همکارانش درحالی مطرح می‌شود که دانشمندان هنوز در تلاش‌اند تا شناخت بهتری از ماهیت دقیق 3I/ATLAS به دست آورند. هفته گذشته، رصدخانه تازه افتتاح‌شده ورا سی روبین در شیلی نگاه دقیقی به سومین جسم میان‌ستاره‌ای انداخت و دریافت که این جسم حدود 11 کیلومتر قطر دارد که آن را به بزرگ‌ترین جسم میان‌ستاره‌ای مشاهده‌شده تاکنون تبدیل می‌کند.
با وجود ادعاهای لوب، نظریه‌ی غالب و پذیرفته‌شده این است که 3I/ATLAS صرفاً یک دنباله‌دار است. مشاهدات پیشین نشان دادند که کُما (ابر یخ، غبار و گاز اطراف هسته) آن تا حدود 24 کیلومتر گسترده بوده است. مشاهدات رصدخانه ورا سی روبین نیز مقادیر زیادی غبار و یخ‌آب را در اطراف هسته‌ی جامد آن شناسایی کرد.
بااین‌حال، بسیاری از پرسش‌ها درباره منشأ 3I/ATLAS همچنان بی‌پاسخ مانده‌اند. برخی پژوهشگران باور دارند این جسم از «دیسک ضخیم» کهکشان ما آمده که لایه‌ای متراکم دارای جمعیت‌های ستاره‌ای با ترکیبات شیمیایی متمایز است. برخی دیگر نیز پیشنهاد می‌کنند که این جرم ممکن است بین سه تا یازده میلیارد سال سن داشته باشد و قدمتش به نخستین روزهای راه شیری بازگردد.
مقاله به صورت پیش‌انتشار در پایگاه داده آرکایو منتشر شده است.