بزرگنمايي:

پیام خوزستان - ایسنا / در حالی که دولت ترامپ به دنبال تغییر موضع سریع از حملات نظامی به یک توافق دیپلماتیک در مورد برنامه هسته‌ای ایران است، ارزیابی نهایی نظامی و اطلاعاتی در مورد حملات اخیر برای هرگونه مذاکرات آتی با ایران، بسیار مهم خواهد بود.
مقامات فعلی و سابق آمریکایی توضیح دادند که «استیو ویتکاف» فرستاده ویژه «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا باید از ارزیابی نهایی خسارات نبرد - شامل خلاصه‌ای دقیق از خسارات وارده به تأسیسات و محل نگهداری مواد هسته‌ای - برای کمک به تدوین استراتژی جدید ایالات متحده برای تلاش‌های دیپلماتیک با ایران استفاده کند.
«پرانای وادی» یک مقام ارشد سابق عدم اشاعه در شورای امنیت ملی آمریکا، توضیح داد: «اگر دولت ترامپ هنوز به نوعی توافق متعهد است باید بداند که از طریق اقدام نظامی به چه چیزی دست یافته تا با استناد به آن برای رسیدن به هر چه از طریق روند دیپلماتیک نیاز دارد، برسد.»
طبق گزارش سی‌ان‌ان، ترامپ همچنان ادعا می‌کند که برنامه هسته‌ای ایران «کاملاً نابود شده است»، که با ارزیابی اولیه آژانس اطلاعات دفاعی که دریافته است این حمله اجزای اصلی برنامه هسته‌ای این کشور را نابود نکرده، مطابقت ندارد. ارزیابی اولیه، قانونگذاران را در مورد اثربخشی حملات دچار اختلاف کرده است. مقامات گفتند که اظهارات مطلق‌گرایانه ترامپ نیز می‌تواند کار ویتکاف را پیچیده کند.
حتی اگر تأسیسات به شدت آسیب دیده باشند، به این معنی نیست که خود برنامه هسته‌ای به طور کامل نابود شده است. پیش از حملات ایالات متحده، کارشناسان و مقامات سابق در مورد این ایده که برنامه هسته‌ای می‌تواند به صورت نظامی نابود شود، ابراز تردید کرده بودند و خاطرنشان کردند که هنوز افرادی با دانش لازم برای حمایت از آن وجود خواهند داشت.
«بث سانر» معاون سابق مدیر اطلاعات ملی آمریکا گفت: «مشکل اساسی این است که معادل دانستن موفقیت بمباران و موفقیت در پایان دادن به برنامه هسته‌ای، این روایت را که تهدیدی وجود ندارد، با مشکل روبرو می کند. اگر فکر می‌کنید که برنامه هسته‌ای را از بین برده‌اید، پس با این واقعیت که مقداری از آن برنامه باقی مانده است، سر و کار ندارید.»
پیش از این «سید عباس عراقچی» وزیر امور خارجه ایران درباره آمادگی «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای سفر به ایران گفته بود: در حال حاضر حتما بنایی برای پذیرش آقای گروسی نداریم. اینکه آن‌ها می‌گویند می‌خواهند بیایند و بازرسی کنند، می‌خواهند بیایند و ببینند که چقدر تخریب شده است و چقدر تخریب نشده است و ما می‌فهمیم که منظور و هدفشان چیست.
عراقچی در مورد موضوع بازرسان نیز گفت: باید مطابق قانون مجلس موضوع را بررسی کنیم. آن‌ها می‌گویند می‌خواهند تاسیسات تخریب شده را بازدید کنند که میزان خسارت چقدر بوده است. البته میزان خسارت زیاد و جدی بوده است ولی باید در مورد این موضوع متناسب با قانون مجلس و نظر شورای عالی امنیت ملی تصمیم گیری شود.
بازار
باید راستی‌آزمایی برجام را احیا کرد
در حالی که ارزیابی نهایی خسارات ناشی از جنگ مهم خواهد بود، مقامات سابق که در مذاکرات قبلی ایران کار می‌کردند، گفتند که مذاکرات آینده با ایران باید اولویت را به بازگرداندن آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران بدهد. یک مقام ارشد سابق آمریکایی که در مذاکرات گذشته ایران کار می‌کرد، گفت: «تا زمانی که بازرسان در محل حضور نداشته باشند، هیچ ارزیابی قابل اجرا، وجود نخواهد داشت. ما باید نوع راستی‌آزمایی و نظارت سرزده‌ای را که در توافق 2015 وجود داشت، دوباره ایجاد کنیم.»
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیش از توافق هسته‌ای 2015 که در دوران دولت اوباما امضا شد - توافقی که ترامپ در دوره اول ریاست جمهوری خود ایالات متحده را از آن خارج کرد - در ایران حضور داشت و حضور بازرسان آژانس در این کشور در نتیجه آن توافق به طرز چشمگیری افزایش یافت. 
این مقام با اشاره به برخی از مزایای تلاش‌های بازرسی آژانس توضیح داد: «این توافق به این معنی بود که بازرسان 24 ساعته و 7 روز هفته در محل حضور داشتند، نظارت الکترونیکی وجود داشت، فرآیندی وجود داشت که طی آن - که در هیچ جای دیگری در جهان وجود نداشت » اما این هفته مجلس ایران به دلیل «نقش تاسف‌بار» گروسی، کار خود را با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به حالت تعلیق درآورد.
ایران اعلام کرده گروسی حملات ایالات متحده و رژیم صهیونیستی به ایران را تسهیل کرده و به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی یک روز قبل از حمله این رژیم استناد کرد که اعلام کرده بود ایران تعهدات منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای خود را نقض می‌کند. 
«فکر می‌کنم مدت زیادی است که ارزیابی‌های اطلاعاتی ایالات متحده در مورد برنامه هسته‌ای ایران به عنوان مرجع معتبر در سطح جهانی پذیرفته نشده است. مطمئناً ایران آنها را به چالش خواهد کشید. برای داشتن یک مذاکره موفق، همه باید حداقل در مورد منبع حقایق توافق کنند.» این گفته «لورا هولگیت» سفیر سابق ایالات متحده در سازمان‌های بین‌المللی سازمان ملل متحد در وین است.
هولگیت افزود: «آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باید یک مبنای جدید از آنچه ایران دقیقاً دارد، کجاست و وضعیت آن چیست، ایجاد کند و این کار زمان می‌برد و بر اساس همکاری ایران خواهد بود.»
شکاف‌های بزرگ در دانش آژانس از ایران
با کاهش دسترسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و عملاً عدم وجود آن در حال حاضر، جهان اکنون شکاف‌های بزرگی در دانش خود از موجودی هسته‌ای ایران دارد. این امر به ویژه در مورد محل اورانیوم غنی‌شده ایران صادق است.
مقامات دولت ترامپ در روزهای اخیر گفته‌اند که ذخایر قبل از حملات ایالات متحده جابجا نشده است، اما آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت که ایران ممکن است مقداری از اورانیوم غنی‌شده را قبل از حمله از سایت‌ها خارج کرده باشد.
منابع متعدد آشنا با روند پنتاگون به سی‌ان‌ان گفتند که «ارزیابی نهایی خسارات جنگی ارتش آمریکا ممکن است روزها یا حتی هفته‌ها طول بکشد».
«جان راتکلیف» مدیر سیا، روز چهارشنبه گفت که این آژانس تأکید کرده است که تلاش گسترده‌ای از سوی جامعه اطلاعاتی برای تعیین تأثیر حملات ایالات متحده به سه سایت هسته‌ای این کشور در روز شنبه در حال انجام است.
دولت ترامپ پیش از این روی شرایط احتمالی برای ارائه به ایران جهت بازگرداندن آنها به مذاکرات هسته‌ای قبل از وقوع حملات نظامی ایالات متحده کار می‌کرد. اما اگر آنها بتوانند ایران را به میز مذاکره برگردانند، باید وارد مذاکرات فنی بسیار بیشتری شوند تا یک توافق مشروع و قابل تأیید را محقق کنند.
سانر گفت: «من فکر می‌کنم شما می‌خواهید تا زمانی که تنور داغ است، آن‌ها را به میز مذاکره بیاورید. یکی از الزامات کلیدی برای مذاکره، تعیین مکانیسم‌هایی برای فهرست‌بندی قابلیت‌های باقیمانده ایران است تا بتوان آن گفت‌وگو را انجام داد و در نهایت به توافقی رسید که ارزش کاغذی را که روی آن نوشته شده است، داشته باشد».