بزرگنمايي:

پیام خوزستان - بهار هر سال نمایشگاه بین‌المللی صنعت نفت پُلی می‌شود میان سازندگان و شرکت‌های تولیدی. این نمایشگاه فقط بزنگاه تجارت نیست؛ میدانِ کارزاری است که فناوری و تحریم، داخلی و خارجی، آرمان و واقعیت، همه به هم گره می‌خورند تا نفت ایران در مسیر توسعه به جلو حرکت کند.

به گزارش خبرنگار شانا، 30 سال است که هر دولتی در نظام جمهوری اسلامی ایران آمد و رفت، هر تحریمی بالا و پایین شد، این چهار روزِ بهاری نمایشگاه بین‌المللی صنعت نفت به همت وزارت نفت، هم ویترین بود، هم محلِ چانه‌زنی، هم سندِ تاب‌آوری. ردِ همه چیز را می‌شود در همین چهار روز پیدا کرد.
نمایشگاه بین‌المللی صنعت نفت ایران، قصه‌ای دارد دراز... از آن قصه‌ها که نه با یک بار گفتن تمام می‌شود، نه با دو بار شنیدن به آخر می‌رسد. در 30 سال گذشته، بیست‌وهشت بار جماعتِ نفتی دور هم جمع شده‌اند، سازِ تجارت زده‌اند، از نوآوری‌ها و ساخت داخل گفته‌اند و حالا در میانه اردیبهشت برای بار بیست‌ونهم، نفتی‌ها در خیابان سئول گرد هم می‌آیند.
نخستین بار که این نمایشگاه قد علم کرد، سالِ 1374 بود. آن روزها، هنوز آن غولِ بی‌شاخ و دم تحریم نیامده بود. شرکت‌های خارجی هم بودند و با آن اسم و رسمِ بین‌المللی‌شان، بساطی داشتند. اقتصاد ایران بعد از جنگ در حال ترمیم بود و نفت هم به‌عنوان مهم‌ترین مؤلفه اقتصاد ایران در این بازسازی باید نقش اصلی را بازی می‌کرد.
تولد نمایشگاه نفت؛ پرواز ققنوس طلای سیاه پس از جنگ
نمایشگاه نفت هم از راه آمد تا پیوندی بین صنعت نفت ایران و شرکت‌های ایرانی و خارجی ایجاد کند، اما خب، آن روزها هنوز جوان‌های ایرانی، این مهندسانِ ازخودگذشته، آن‌قدر میدان ندیده بودند. هنوز آن خودباوریِ لازم شکل نگرفته بود که بگویند: «آقا! ما هم هستیم. ما هم می‌توانیم.» اصلِ مطلب این است که آن روزها، نمایشگاه بیشتر ویترینی بود برای معرفی فرصت‌هایی که صنعت نفت ایران داشت تا بعد از جنگ بتواند به روزهای اوج خود بازگردد.
سال‌ها گذشت و گذشت. تحریم آمد، اولش یک نجوا بود، بعد شد یک فریادِ بلند. شرکت‌های خارجی، یکی‌یکی، بار و بندیل بستند و رفتند. بعضی‌شان با اکراه، بعضی‌شان هم با یک لبخندِ تلخ. خیال کردند میدان خالی شده، خیال کردند کارِ ما تمام است، اما خبر نداشتند که پشتِ این چهره‌های آفتاب‌سوخته، پشتِ این دست‌های پینه‌بسته، اراده‌ای آهنین نهفته است.
همین‌جا بود که آن جوان‌های ایرانی، آن مهندسانِ گمنام، آستین بالا زدند. گفتند: «ما می‌توانیم» و از دلِ همان تحریم‌ها، از دلِ همان محدودیت‌ها، جوانه زدند. شرکت‌های داخلی قد علم کردند و حالا دیگر به کارهای پیمانکاری راضی نیستند و شرکت‌های اکتشاف و تولید ایرانی شکل گرفته‌اند. اولش شاید کسی جدی‌شان نگرفت، اما کم‌کم با هر نمایشگاهی که می‌گذشت، با هر دوره‌ای که از راه می‌رسید، نشان دادند چه‌کاره‌اند. فناوری‌های جدید آوردند، دستگاه‌های پیشرفته ساختند، کارهایی کردند کارستان.
جشن سالانه خودباوری در بهار
یادم می‌آید دوره دوازدهم نمایشگاه بین‌المللی نفت تهران، سالِ 1386 تازه وارد صنعت نفت شده بودم. آن سال، 1310 شرکت آمده بودند که نزدیک 800 شرکت ایرانی بودند و 510 تا خارجی. هنوز هم خارجی‌ها بودند، اما دیگر آن آقاییِ سابق را نداشتند. دیگر آن نگاهِ از بالا به پایین کم‌رنگ شده بود. بعدش دیگر، هرچه جلوتر آمدیم، کفه ترازو سنگین‌تر شد به طرفِ داخلی‌ها. تحریم‌ها بیشتر شد، اما خودباوریِ ما هم بیشتر شد. آن سالِ 1399 که همه‌گیریِ کرونا آمد و بساطِ خیلی چیزها را جمع کرد، نمایشگاه نفت با تأخیر در بهمن همان سال برگزار شد و تأخیر چندماهه در برگزاری نمایشگاه آن سال، باعث شد که برای اولین بار در سال 1400 نمایشگاه نفت برگزار نشود.
حالا رسیده‌ایم به این دوره، دوره بیست‌ونهم. اردیبهشتِ 1404. درست در بحبوحه‌ مذاکراتِ غیرمستقیم با آمریکایی‌ها. باز هم حرف از آمدنِ خارجی‌ها هست، باز هم زمزمه‌هایی از رفعِ تحریم به گوش می‌رسد، اما تکامل صنعت نفت ایران سبب شده تا چه تحریم باشد، چه نباشد، نمایشگاهِ امسال فرق کند. این 29 سال، این فراز و نشیب‌ها، این تلخی‌ها و شیرینی‌ها، یک چیز را به ما ثابت کرده است؛ جوان‌های ایرانی و شرکت‌های داخلی، دیگر آن بچه مدرسه‌ای‌های دیروز نیستند. آنها حالا از توسعه میدان‌های نفت و گاز گرفته تا ساخت پالایشگاه و پتروشیمی را یک‌تنه به دوش می‌کشند.
شعارِ امسال چیست؟ «سرمایه‌گذاری در صنعت نفت؛ ضامن رشد و توسعه اقتصادی». همین شعار هم گویای خیلی چیزهاست. دیگر حرفِ اول را کیفیت می‌زند، حرفِ اول را نوآوری می‌زند، حرفِ اول را توانِ بومی می‌زند. حالا اگر آن شرکت‌های خارجی هم بعد از این همه سال بخواهند دوباره برگردند، باید بدانند که میدان دیگر خالی نیست. باید بدانند که رقیب‌های قدرتمندی پیدا کرده‌اند. باید بیایند و در یک میدانِ برابر رقابت کنند، اگر عُرضه دارند.
نمایشگاهِ بیست‌ونهم، چه تحریم باشد، چه نباشد، یک جشن است. جشنِ خودباوری، جشنِ استقامت، جشنِ توانمندیِ این ملت. مردان و زنان صنعت نفت، با دستِ خالی و با تکیه بر همین جوان‌ها، کارهای بزرگی کرده‌اند. حالا هم نوبتِ آن است که ثمره‌ این همه تلاش را به دنیا نشان بدهند.
از بهار 1374 تا بهار 1404 ؛ مروری بر 28 دوره نمایشگاه صنعت نفت
نخستین نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پتروشیمی در سال 1374 و دومین آن سال 1376 با حضور 75 شرکت ایرانی و 81 شرکت غیر ایرانی از 10 کشور جهان برگزار شد. سومین نمایشگاه در سال 1377 با حضور شرکت‌هایی از ایران و 16 کشور جهان و چهارمین نمایشگاه در سال 1378 با حضور 145 شرکت ایرانی و 97 شرکت غیر ایرانی برپا شد، همچنین 234 شرکت ایرانی و 164 شرکت غیرایرانی حاضران در پنجمین نمایشگاه بودند که در سال 1379 برپا شد و ششمین نمایشگاه نیز در بهار سال 1380 آغاز به‌کار کرد که در آن 295 شرکت داخلی و 208 شرکت خارجی حضور داشتند.
هفتمین نمایشگاه سال 81 با حضور 700 شرکت ایرانی و غیرایرانی و هشتمین نمایشگاه نیز با حضور 800 شرکت ایرانی و غیرایرانی فعال در عرصه نفت و گاز و پتروشیمی برگزار شد. مقایسه نهمین نمایشگاه نفت، گاز، پتروشیمی با نمایشگاه هشتم نشان می‌دهد کشورهای خارجی شرکت‌کننده در نمایشگاه نهم با حدود 62 درصد افزایش نسبت به نمایشگاه هشتم، از 21 کشور به 34 کشور افزایش داشته است.
دهمین نمایشگاه بین‌المللی «نفت، گاز، پتروشیمی» نیز از 25 تا 28 فروردین 1384 در 10 بخش همچون پیمانکاران عمومی، پیمانکاران ساختمان و نصب، مهندسان مشاور، فناوری اطلاعات، مراکز پژوهشی و آموزشی برگزار شد. تعداد شرکت‌کنندگان در دهمین دوره برگزاری نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز و پتروشیمی نسبت به نمایشگاه نهم که در آن بیش از یک هزار و 200 شرکت حضور داشتند، 10 تا 15 درصد رشد داشت.
حضور شرکت‌های بین‌المللی در بزرگ‌ترین نمایشگاه ایرانی
یازدهمین نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز و پتروشیمی (31 فروردین تا 3 اردیبهشت 1385) با افزایش فضای اختصاص یافته به شرکت‌های خارجی به میزان 8080 مترمربع نسبت به 7 هزار مترمربع در دوره قبل، شاهد حضور گسترده‌تر بین‌المللی بود. در این دوره، شرکت‌هایی از 23 کشور جهان شامل ترکیه، انگلستان، سوئد، ایتالیا، اتریش، هلند، آلمان، فرانسه، اسپانیا، امارات، چین، کانادا، روسیه، ژاپن، هند و کره جنوبی حضور داشتند.
دوازدهمین نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز و پتروشیمی با حضور مقام‌های دولتی و نمایندگان شرکت‌های داخلی و خارجی در تهران به‌مدت پنج روز (29 فروردین تا 2 اردیبهشت 1386) با هدف جذب سرمایه‌گذاری خارجی، معرفی محصولات، افزایش سهم بازار و ایجاد فرصت‌های همکاری مشترک برگزار شد.
سیزدهمین نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز و پتروشیمی نیز میزبان هزار و 365 شرکت فعال در این صنایع از سراسر جهان بود. در مراسم افتتاحیه این رویداد مهم (28 فروردین تا اول اردیبهشت 1387)، نمایندگان 505 شرکت خارجی و 860 شرکت داخلی گرد هم آمدند تا آخرین دستاوردها و فناوری‌های خود را به نمایش بگذارند. این نمایشگاه در 10 گروه تخصصی شامل پیمانکاران، مشاوران، سازندگان تجهیزات، مراکز پژوهشی، شرکت‌های IT و خدماتی، تولیدکنندگان فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی و فعالان حوزه بهینه‌سازی انرژی و محیط زیست سازماندهی شده بود.
نمایش شکست تحریم در نمایشگاه نفت تهران
چهاردهمین نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز و پتروشیمی (یکم تا پنجم اردیبهشت 1388) افتتاح شد. در این دوره شاهد رشد 25 درصدی حضور شرکت‌های خارجی بودیم که نشان‌دهنده شکست تحریم‌ها بود. در این دوره استقبال شرکت‌های بزرگ اروپایی و منطقه‌ای چشمگیر بود و تنها از آلمان 100 شرکت فعال در صنعت نفت در این نمایشگاه حضور یافته بودند.
پانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی نفت ایران (سوم تا ششم اردیبهشت 1389) با حضور چشمگیر 435 شرکت نفتی بین‌المللی از 31 کشور جهان، ازجمله شرکت‌های بزرگی چون توتال، شل و استات اویل، برگزار شد و بار دیگر ناکارآمدی سیاست تحریم‌ها را به اثبات رساند. این حضور گسترده، به‌ویژه با مشارکت فعال بیش از 100 شرکت چینی و تمایل شرکت‌های خارجی به توسعه همکاری‌ها با ایران، تحلیلگران را شگفت‌زده و این نمایشگاه را به یکی از پررونق‌ترین رویدادهای نفتی منطقه تبدیل کرد.
شانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی ایران (26 تا 30 فروردین 1390) با حضور 1390 شرکت داخلی و خارجی از 40 کشور با هدف شناساندن پیشرفت‌ها، ایجاد همکاری و جذب سرمایه‌گذاری از 26 تا 30 فروردین برگزار شد. این رویداد توانمندی‌های صنعت نفت کشور را به نمایش گذاشت و نشانه شکست تحریم‌ها بود.
بزرگ‌ترین نمایشگاه صنعت نفت خاورمیانه
در هفدهمین نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی (29 فروردین تا اول اردیبهشت 1391)، یک هزار و 255 شرکت داخلی و خارجی از 44 کشور جهان حضور داشتند. این آمار نشان‌دهنده رشد 10 درصدی مشارکت بین‌المللی با وجود افزایش فشارهای تحریم بود. هدف اصلی این نمایشگاه معرفی آخرین دستاوردها و توانمندی‌های صنعت نفت و گاز و تقویت ارتباط بین فعالان داخلی و خارجی و محوریت آن ارتقای توان سازندگان داخلی بود.
هجدهمین نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی ، با شعار «تجلی حماسه اقتصادی در نهضت جهاد خودکفایی صنعت نفت ایران» با حضور گسترده شرکت‌های داخلی و بین‌المللی بزرگ‌ترین نمایشگاه صنعت نفت خاورمیانه (29 فروردین تا اول اردیبهشت 1392) برگزار شد و با مشارکت فعال تولیدکنندگان، متخصصان و پیمانکاران، توانمندی‌های این صنعت را به نمایش گذاشت و ناکارآمدی تحریم‌ها را آشکار کرد.
نوزدهمین نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی ( 16 تا 19 اردیبهشت 1393) با عنوان «بزرگ‌ترین فستیوال صنعت نفت خاورمیانه» در تهران برگزار شد. این نمایشگاه، فرصتی برای شرکت‌های داخلی و خارجی برای نمایش توانمندی‌ها و دستاوردهای خود بود.
بیستمین نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی ( 16 تا 19 اردیبهشت 1394) با شعار «تقویت ساخت داخل با اتکا بر اصول اقتصاد مقاومتی» برگزار شد و طی آن بیش از 1200 شرکت داخلی و 600 شرکت خارجی از 29 کشور جهان، در فضایی به وسعت 50000 مترمربع، به ارائه محصولات، خدمات و دستاوردهای خود پرداختند. در این دوره، هیئت‌های تجاری و اقتصادی از کشورهای نروژ و لهستان، همچنین شرکت‌ها و پاویون‌هایی از ایتالیا، چین، آلمان، امارات متحده عربی، هند، ترکیه، روسیه، فرانسه، بلژیک، انگلستان، سنگاپور، موناکو، کره جنوبی، اوکراین، اسپانیا، اتریش، قزاقستان و سوئیس حضور داشتند.
برپایی نمایشگاه نفت زیر سایه برجام
بیست‌ویکمین نمایشگاه بین‌المللی نفت تهران ( 16 تا 19 اردیبهشت 1395) با افزایش 30 درصدی تعداد کشورهای شرکت‌کننده نسبت به دوره قبل آغاز به‌کار کرد. این نمایشگاه که نخستین رویداد صنعت نفت ایران پس از برجام بود، با فضای امیدوارکننده‌ای همراه بود و رشد 64 درصدی حضور شرکت‌های بین‌المللی نفت را در پی داشت. این نمایشگاه فرصتی مناسب برای آشنایی شرکت‌های داخلی و خارجی و زمینه‌ساز خودکفایی بیشتر در صنعت نفت و تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی بود. در این نمایشگاه برای نخستین بار شرکت‌هایی از کانادا و استرالیا حضور داشتند و 40 کشور در نمایشگاه شرکت کردند.
بیست‌ودومین نمایشگاه بین‌المللی نفت ایران ( 16 تا 19 اردیبهشت 1396) با تمرکز بر نقش شرکت‌های اکتشاف و تولید (E&P) ایرانی برگزار شد و طی آن شرکت‌های E&P ایرانی به تشریح فعالیت‌ها و مزایای همکاری در دوران پسابرجام پرداختند که منجر به کاهش چشمگیر هزینه‌های پروژه‌ها شده بود، همچنین نشست‌های تخصصی با موضوع توسعه فناورانه میدان‌های نفتی با همکاری دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی برگزار شد که نشان از پیوند صنعت و دانشگاه داشت.
بیست‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی نفت ایران ( 16 تا 19 اردیبهشت 1397) برگزار شد، بیش از 4 هزار شرکت داخلی و خارجی در فضایی بالغ بر 80 هزار مترمربع به ارائه توانمندی‌های خود پرداختند. این نمایشگاه شامل 1053 غرفه داخلی و 600 غرفه خارجی بود.
نمایشگاه نفت؛ این بار خروج از برجام
بیست‌وچهارمین نمایشگاه نفت تهران (11 تا 14 اردیبهشت 98) و در شرایطی برگزار شد که تنها تعداد محدودی شرکت خارجی به دلیل تحریم‌ها حضور داشتند، در مقابل حضور چشمگیر شرکت‌های داخلی، دانشگاه‌ها و دانش‌بنیان‌ها فرصتی برای نمایش توانمندی‌های بومی فراهم آورد.
بیست‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی ایران (سوم تا ششم بهمن 1399)، با وجود شرایط تحریم و همه‌گیری ویروس کرونا، به‌عنوان یک رویداد متفاوت و تأثیرگذار در صنعت نفت ایران ثبت شد. این نمایشگاه که بهمن 1399 با شعار «نفت ملی، کالا و خدمات ایرانی» برگزار شد، با حضور فعال شرکت‌های دانش‌بنیان و مراکز نوآوری داخلی، نمایشی تماماً ایرانی بود و فرصتی برای خودنمایی شرکت‌های ایرانی در غیاب شرکت‌های خارجی فراهم کرد. این نمایشگاه با وجود محدودیت‌ها، توانست رضایت فعالان صنعت نفت را جلب و به افزایش اعتمادبه‌نفس شرکت‌های ایرانی کمک کند.
حضور 44 شرکت و نماینده خارجی در بیست‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی نفت ایران (23 تا 26 اردیبهشت 1401) با شعار «نفت دانش‌بنیان، تولید ایرانی و صادرات جهانی» در شرایط پابرجایی تحریم‌ها نیز حکایت از جذابیت این نمایشگاه در سال 1401 داشت. با وجود محدودیت‌ها، سفرای برخی کشورها و دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز (GECF) در این رویداد شرکت کردند.
بهینه‌سازی؛ حلقه مفقوده صنعت نفت
بیست‌وهفتمین نمایشگاه بین‌المللی نفت ایران ( 27 تا 30 اردیبهشت 1402) با شعار «صنعت نفت؛ تولید فناورانه، مصرف بهینه» با حضور چشمگیر 1500 شرکت داخلی و 200 شرکت خارجی از 13 کشور جهان همراه بود. این رویداد با افزایش چهار برابری حضور شرکت‌های خارجی نسبت به دوره قبل، از رونق دیپلماسی انرژی حکایت داشت. در حاشیه این نمایشگاه بیش از 170 سند همکاری بین شرکت‌های داخلی و خارجی به امضا رسید که 10 مورد آن مربوط به همکاری با روسیه بود. از نکات برجسته این دوره از نمایشگاه، توجه ویژه به اقتصاد دانش‌بنیان و بهینه‌سازی مصرف انرژی بود.
پارسال بیست‌وهشتمین دوره این نمایشگاه (19 تا 22 اردیبهشت 1403) با شعار «صنعت نفت، جهش تولید، بهینه‌سازی فناورانه» میزبان بیش از هزار و 750 شرکت داخلی و خارجی بود. در این دوره، 250 شرکت خارجی از 12 کشور ازجمله روسیه، چین، فرانسه، آلمان، ژاپن، کانادا، ایتالیا، ترکیه، بلاروس، هندوستان، اتریش و آرژانتین حضور داشتند. یکی از نکات قابل‌توجه در این نمایشگاه، افزایش قابل ملاحظه حضور شرکت‌های خارجی نسبت به دوره قبل آن بود، همچنین بر اساس گزارش‌ها، در این دوره، نشست‌های B2B و نشست‌های تخصصی برای تبادل دانش و تجربه میان شرکت‌های ایرانی و خارجی طراحی شده بود.
رکوردشکنی حضور در ایستگاه بیست‌ونهم
اکنون صنعت نفت ایران در آستانه بیست‌ونهمین دوره برگزاری نمایشگاه قرار دارد. بیش از 2 هزار شرکت ایرانی و خارجی در بیست‌ونهمین نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی تهران حضور خواهند داشت؛ رقمی که رکورد تعداد شرکت‌کنندگان در دوره‌های پیشین این نمایشگاه را می‌شکند. حضور قریب به 2 هزار شرکت داخلی و خارجی در بیست‌ونهمین دوره نمایشگاه بین‌المللی نفت تهران (18 تا 21 اردیبهشت 1404)، آن هم در شرایطی که سایه تحریم‌ها هنوز به‌طور کامل رفع نشده، فی‌نفسه یک دستاورد قابل‌توجه و نشانه‌ای از پویایی و جذابیت بازار نفت ایران برای فعالان این عرصه تلقی می‌شود.
این رکوردشکنی در تعداد شرکت‌کنندگان، از یک سو می‌تواند بیانگر افزایش تمایل شرکت‌های بین‌المللی برای بازگشت به بازار ایران با وجود تمام اما و اگرها باشد و از سوی دیگر، نمایانگر رشد و بلوغ شرکت‌های داخلی است که در سال‌های تحریم، بار اصلی توسعه و نگهداشت صنعت نفت را بر دوش کشیده‌اند و اکنون با اعتمادبه‌نفس بیشتری در این عرصه حضور می‌یابند. چالش اصلی پیش رو، تبدیل این حضور گسترده به قراردادهای سرمایه‌گذاری ملموس و انتقال فناوری‌های نوین است. در شرایط کنونی و با توجه به شعار سال «سرمایه‌گذاری برای تولید»، برگزاری چنین نمایشگاه پررونقی می‌تواند فرصتی مغتنم برای جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی باشد.
ایران به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین دارندگان ذخایر نفت و گاز جهان، همواره مورد توجه فعالان و کارشناسان بین‌المللی صنعت انرژی بوده است. نمایشگاه نفت تهران، از این منظر، به‌مثابه دروازه‌ای برای ورود و تعامل با این بازار بزرگ و پرظرفیت تلقی می‌شود. کارشناسان خارجی احتمالاً بر این باورند که این نمایشگاه فرصتی بی‌بدیل برای آشنایی با پروژه‌ها، سیاست‌ها و بازیگران کلیدی صنعت نفت ایران و منطقه خاورمیانه است. آنها این رویداد را سکویی مهم برای برقراری ارتباطات تجاری، مذاکره در مورد همکاری‌های آتی و ارزیابی فرصت‌های سرمایه‌گذاری در این حوزه راهبردی ارزیابی می‌کنند.
جواد اصغری