چاپ

پیام خوزستان - درک سیاست‌های اسرائیل در آفریقا، به‌ویژه در شاخ این قاره، تنها از منظر روابط دوجانبه یا تعاملات اقتصادی قابل تبیین نیست. این تحرکات بخشی از راهبرد کلان اسرائیل برای تحقق رؤیای «اسرائیل بزرگ» است؛ پروژه‌ای ژئوپلیتیکی که هم با طرح «کریدور داوود» برای نفوذ در سوریه و عراق و هم با دسترسی به منابع نیل و دریای سرخ در آفریقا پیوند دارد.
در این چارچوب، حضور فعال اسرائیل در اتیوپی را باید تلاشی برای محاصره محور مقاومت از جنوب، ایجاد عمق استراتژیک و تقویت جایگاه منطقه‌ای دانست.
هم‌زمان با تشدید حملات به غزه و ناآرامی‌های مرزی، سفر گدعون ساعر، وزیر خارجه اسرائیل در هشتم ماه مه(18 اردیبهشت جاری)، به اتیوپی بار دیگر توجه‌ها را به سیاست‌های بلندمدت تل‌آویو در شرق آفریقا جلب کرد.
این سفر نه‌تنها نشان از اهمیتی ویژه دارد، بلکه به گمانه‌زنی‌هایی درباره نقش اتیوپی در تأمین منافع ژئوپلیتیکی اسرائیل، مقابله با حملات یمن و حتی تنش‌های آبی با مصر دامن زده است.
از منظر اسرائیل، اتیوپی در مرکز استراتژیک شاخ آفریقا قرار دارد و با توجه به احاطه شدن توسط کشورهای عربی و اسلامی، برای توازن‌سازی منطقه‌ای از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
سفرهای متعدد مقامات اسرائیلی به آدیس‌آبابا، از جمله بنیامین نتانیاهو، رئیس‌جمهور ریولین و وزرای خارجه مختلف، نشانگر عمق روابطی است که فراتر از همکاری‌های دیپلماتیک معمول تلقی می‌شود
روابط اسرائیل و اتیوپی سابقه‌ای طولانی دارد و حتی به پیش از تشکیل رسمی رژیم صهیونیستی بازمی‌گردد. تشکیل اتحاد پیرامونی با اتیوپی، ترکیه و ایران در دهه‌های 50 و 60 میلادی، از نخستین تلاش‌های اسرائیل برای دور زدن محاصره ژئوپلیتیکی جهان عرب بود. عملیات موساد در دهه 80 برای انتقال یهودیان اتیوپیایی نیز نمونه‌ای از سرمایه‌گذاری اسرائیل بر موقعیت استراتژیک این کشور است.
یکی از مهم‌ترین ابعاد راهبردی اسرائیل در اتیوپی، کنترل منابع آبی نیل است. با سرمایه‌گذاری‌های مستقیم یا پنهان در پروژه‌هایی همچون سد النهضه، اسرائیل در موقعیتی قرار گرفته که می‌تواند بر مصر، به‌عنوان کشوری حیاتی در معادلات منطقه‌ای و عضو محور مقاومت، فشار وارد کند. حضور تل‌آویو در این حوزه نه‌تنها فنی یا مشاوره‌ای، بلکه بخشی از سیاست مهار رقبای منطقه‌ای است.
نزدیکی جغرافیایی اتیوپی به تنگه استراتژیک باب‌المندب و سواحل دریای سرخ، انگیزه‌ای جدی برای سرمایه‌گذاری‌های امنیتی و اقتصادی اسرائیل در منطقه است. از منظر تل‌آویو، تسلط غیرمستقیم بر این گذرگاه انرژی، نه‌تنها تهدیدات احتمالی از سوی نیروهای مقاومت را کاهش می‌دهد، بلکه به حضور چین و ایران در منطقه نیز پاسخ می‌دهد.
شرکت‌های اسرائیلی به‌ویژه در زمینه‌های کشاورزی، فناوری آب، انرژی و زیرساخت‌های ارتباطی در اتیوپی فعال‌اند. با این حال، بسیاری از ناظران معتقدند این پروژه‌ها تنها پوششی برای حضور امنیتی، استقرار سامانه‌های نظارتی و آموزش نیروهای بومی هستند. همکاری‌های نظامی و اطلاعاتی میان دو کشور، به‌ویژه در مناطق مرزی و ساحلی، شواهدی از همین رویکرد است.
در سال‌های اخیر، اتیوپی یکی از کشورهای کلیدی در تلاش برای بازگرداندن اسرائیل به عنوان عضو ناظر در اتحادیه آفریقا بوده است. این رویکرد بخشی از دیپلماسی اسرائیل برای مقابله با انزوای بین‌المللی است که پس از جنگ غزه شدت گرفته است. هم‌زمان، اسرائیل نیز با حمایت از شخصیت‌هایی چون تدروس آدهانوم در ساختارهای بین‌المللی، بده‌بستانی سیاسی با اتیوپی داشته است.
همان‌طور که از همکاری‌های چندوجهی اسرائیل با اتیوپی برمی‌آید، تل‌آویو از ابزار اقتصادی برای تحقق اهداف سیاسی و امنیتی استفاده می‌کند. کمک‌های فنی در زمینه مهندسی سدسازی، آموزش کشاورزی هوشمند، یا همکاری در حوزه سلامت، همگی در راستای ایجاد وابستگی ساختاری میان اتیوپی و اسرائیل طراحی شده‌اند.
با نگاهی به اقدامات اسرائیل در اتیوپی، می‌توان گفت این کشور نه‌تنها یک شریک اقتصادی است، بلکه حلقه‌ای کلیدی در راهبرد «کمربند نفوذ» تل‌آویو در منطقه به‌شمار می‌رود. از نیل تا باب‌المندب و از دریای سرخ تا مدیترانه، اسرائیل در تلاش است با بهره‌گیری از ابزارهای اقتصادی، جایگاه ژئوپلیتیک خود را تثبیت کند و در عین حال، محور مقاومت را از جنوب نیز تحت‌فشار قرار دهد.
منبع: فارس