پیام خوزستان -   در تاریخ اسلام و بالاخص تاریخ تشیع، یکی از مهم‌ترین موضوعات و بحث‌برانگیز‌ترین وقایع، ماجرای صلح حضرت امام حسن (علیه‌السلام) با معاویه و اثرات این اتفاق است. در این راستا با حجت‌الاسلام سیدمحمد مهدی رفیع‌پور تهرانی، استاد حوزه علمیه هم صحبت شدیم و او نکاتی را در مورد علل وقوع صلح بیان کرد که در ادامه می‌خوانید.
 

حسن و حسین (علیهماسلام) دو امامند؛ چه قیام کنند و چه قیام نکنند
حجت‌الاسلام رفیعی در ابتدا گفت: قبل از هر چیز لازم است با استناد به حدیثی از رسول‌الله (صلی‌الله علیه و آله و سلم) نکته‌ای را عرض کنم. ایشان در زمان کودکی امام حسین و امام حسین (سلام‌الله علیهما) می‌فرمایند:«الحَسَنُ و الحُسَینُ إمامانِ قاما أو قَعَدا؛ یعنی حسن و حسین دو امامند‌؛ چه قیام کنند و چه قیام نکنند. این حدیث به خوبی بیانگر این است که در تفکر اصیل اسلامی شرط امامت بر خلاف زیدیان، لزوم قیام و مبارزه مسلحانه نیست. بر خلاف شیعیان امامی زیدیان چنین می‌انگارند که «امام» باید قیام‌کننده و مبارز مسلح باشد. 
جامعه خسته و ملول از جهاد
وی افزود: در مورد صلح امام حسن مجتبی (علیه‌السلام) ما باید به یک سلسله امور و مسائل توجه کنیم. اولاً از لحاظ جبهه داخلی مردم توان و قدرت جنگیدن نداشتند، جنگ‌های جمل، صفین و نهروان که در زمان حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) رخ داده بود، مردم را خسته کرده بود و آن‌ها رغبت به ادامه جنگ با معاویه را برای بار دوم نداشتند. وقتی امام حسن (علیه‌السلام) فراخوان جنگ به مردم داد با استقبال نه‌چندان گرمی از سوی مردم مواجه شد که حاکی از این است که اجتماع آن زمان حوصله جنگیدن نداشتند. 
تهدید رو‌م شرقی
استاد حوزه علمیه بیان کرد: دومین نکته در این باره، تهدید خارجی‌ای بود که جامعه اسلامی را تهدید می‌کرد. امپراتوری روم شرقی درصدد این بود که اگر شرایط جهان اسلامی شکننده شد یا جنگ داخلی رخ داد با حمله‌ای بساط خلافت و دین اسلام را جمع کند و این موجب می‌شد تا ضربه به شدت سهمگینی به اسلام و مسلمین وارد بیاید. 
صلحی که خون مسلمین را حفظ کرد
رفیعی گفت: مرحوم شیخ مفید (رحمه‌الله علیه) در اوایل کتاب «الارشاد فی معرفه حجج‌الله علی‌العباد» به خوبی فضای آن زمان را ترسیم کرده است؛ شرایطی که امام یقین کرده که حضورش در جنگ با تنها گذاشتنش از سوی مردم همراه خواهد بود و تنها عده‌ای از خواص خود و پدرشان ایشان را یاری خواهند کرد. در چنین وضعیتی بود که امام برای حفظ جان مسلمین و کیان جامعه اسلامی هم که شده تصمیم به صلح گرفتند. صلح، زمینه‌ای را فراهم می‌کرد که در آن بتوان معارف اسلام و اهل‌بیت را نشر و گسترش داد تا مردم با حقایق آشنا بشوند. 

صلح در اسلام، اولویت دارد
وی افزود: اساساً در اسلام آن‌چه که اصل و قاعده قلمداد می‌شود، صلح است و جنگ موکول به استثنای شرایط می‌شود. یعنی در اسلام، دست امام جامعه باز است تا با سنجش وضعیت و شرایط تصمیم به صلح بگیرد یا اینکه دست بر شمشیر ببرد و بجنگد و خوشبختانه در این زمینه آثار خوبی به رشته تحریر درآمدند که با تحلیل وضعیت آن زمان شرایط امام حسن را بازگویی کردند. بنابراین، این سخن که صلح امام حسن (علیه‌السلام) انفعال بوده است، تحلیل غلطی است؛ چه بسا تصمیم به صلح سختی و فشار بیشتری نسبت به جنگ داشته باشد و کسی که این تصمیم را می‌گیرد از شجاعت بیشتری برخوردار باشد تا آنکه دست بر شمشیر می‌برد و جهاد می‌کند.