بزرگنمايي:

پیام خوزستان- یکی از ضرورت‌های سفر و گردشگری مطالعه درباره مقصد سفر است، دریافت اطلاعات و آگاهی از مسیر و مقصد از منابع مختلف امکان‌پذیر است، جست‌وجوی اینترنتی، گفت‌وگو با افرادی که تجربه سفر به آن مقاصد را داشته اند و مطالعه کتاب. حال آنکه اگر هدف گردشگری در طبیعت است، مسیریابی و انتخاب بهترین و امن‌ترین مسیرها، نحوه پیمایش و آشنایی با اقلیم منطقه، منبعی معتبر مانند کتاب، آن هم کتابی را که یک راهنمای حرفه‌ای طبیعت‌گردی نوشته باشد می‌طلبد مانند: کتاب 100مسیر طبیعت گردی ایران.

کتاب 100مسیر طبیعت گردی ایران نوشته پرویز شجاعی پارسا (سال 1401 / نشر اگر) علاوه بر معرفی قله‌ها، آبشارها، دریاچه‌ها، تالاب‌ها و گنبدهای نمکی، درباره رکاب‌زنی، پیمایش ، دره‌نوردی، بیراهه‌گردی (آفرود) و مسیرهای اصلی و فرعی این جاذبه‌ها توضیحاتی را به علاقه‌مندان به گرشگری در طبیعت ارائه کرده است که به گفته او « حاصل پانزده سال سفر، تجربه، نکته‌برداری، پژوهش و عکاسی در کوه‌ها، بیابان‌ها، کویرها، جنگل‌ها، رودخانه‌ها، دره‌های استان‌های مختلف ایران در قالب گشت‌های شناسایی و تحقیقاتی است»

شجاعی پارسا در مقدمه این کتاب می‌نویسد: «گردشگر در طبیعت مستلزم احترام به آن است، یادگیری و توجه به نکات فنی و علمی که از صدمه رساندن به طبیعت جلوگیری می‌کند برای هر گردشگر و علاقه‌مند به طبیعت واجب است. بدون شک ایران زیبا، مسیرها و مقصدهای پرشماری دارد که مجال پرداختن به همه آنها در این کتاب میسر نیست، اما امیدوارم بتوانیم در آینده نزدیک و در کتاب‌های دیگر قدم‌های بهتر و شایسته‌تر برداریم.

راهنمای گردشگری در طبیعت به علاقه‌مندان یادآوری کرده است که به همراه داشتن ابزارهای مسیریابی همچون قطب نما، GPS و در صورت نیاز استفاده از اطلاعات مربی فنی یا راهنمای محلی در بسیاری از سفرها لازم است و باید برای آن آمادگی داشته باشید، همچنین آگاهی فنی و به همراه داشتن تجهیزات و امکانات لازم برای هر نوع سفر اصل مهمی است که بدون آن هیچ سفری در طبیعت امکان‌پذیر نیست.

یک از جاذبه‌های دیدنی طبیعت آبشارها هستند که در کتاب 100مسیر طبیعت گردی ایران، یازده آبشار زیبای ایران را معرفی و مسیرها و انواع آن، ویژگی‌ها، ارتفاع و عرض، نزدیکترین شهر و روستا به آن حتی وسیله نقلیه‌ای را که برای رسیدن به آن مورد نیاز است، تشریح کرده است. 

آبشار وارک

آبشار دو قلوی وارک در ارتفاع 1432 متر، یکی از آبشارهای زیبا با طبیعتی بی‌نظیر در استان لرستان است؛ این آبشار از یک صخره در ارتفاعات بالاتر جریان پیدا کرده پس از 15متر از صخره دوم جاری شده و به صورت دو قلو فرو می ریزد و در نهایت به سوی رودخانه جاری می‌شود.

برای رسیدن به این آبشار  باید از خرم آباد در 12 کیلومتری آبشار نوژیان ، وارد جاده ای در سمت شوید که تابلوی آبشار در ابتدای آن دیده می شود. این جاده با مسافتی حدود 8 کیلومتر شما را تاروستای وارک هدایت می کند. در ابتدای پیمایش باید 80 کیلومتر ارتفاع کم کنید تا به رودخانه برسید. با عبور از رودخانه وارد دره‌ای می شوید که رو به روی روستای وارک واقع شده است و پس از 10 دقیقه به آبشار زیبای وارک خواهید رسید.

آبشار وُروار

آبشار وُروار در 83 کیلومتری شرق جیرفت در استان کرمان با ارتفاع 174 متر یکی از بلندترین آبشارهای ایران و حتی خاورمیانه است که از چشمه ساران و ذوب برف های قله علم شاه بلندترین قله رشته کوه جبال‌بارز سرچشمه می‌گیرد.

برای رسیدن به این آبشار باید از جیرفت به سمت کهنوج بروید و از روستاهای باقرآباد، عباس آباد، پشت کوه، دوساری و رودفرق عبور کنید. از جاده خاکی سه کیلومتر دیگر را می‌توانید با خودرو تا ارتفاع 1570متر ادامه دهید و اما از این جای مسیر به سمت آبشار را باید پیاده طی کنید مسیر به سمت آبشار پاکوب مناسبی ندارد و سنگلاخ است و چندین بار نیز باید از عرض رودخانه گذر کنید. بعد از حدود 8 کیلومتر و در ارتفاع 2250 متر به آبشار بلند و شگفت‌انگیز وروار خواهید رسید که آب زلال و پرقدرتش از دل سنگ‌های سخت به پایین دست جاری شده و طبیعت زیبایی را پدید آورده است.

آبشار چکان

آبشان چکان یکی از آبشارهای استان لرستان است که با ارتفاع حدود 30 متر و عرض 10 متر در میان کوه‌های لرستان عرض‌اندام می‌کند. برای رسیدن به این آبشار می‌توانید از جاده شول‌آباد به سپیددشت که میان دو شهر الیگودرز و خرم‌آباد است، استفاده کنید. در نزدیکی شول‌آباد در فاصله دو روستای سربیشه و نصرآباد وارد جاده خاکی به نام بهارکار شوید و مسافت پنج کیلومتر را با خودرو طی کنید تا به ابتدای مسیر در ارتفاع 2020 متر برسید. مسافتی حدود 2 کیلومتر با شیب تند را تا کنار آبشار باید طی کنید که باید آهسته و پیوسته تا کنار این آبشار حیرت‌آور صعود کنید.

آب خروجی این آبشار از دل غاری مشرف به زمین‌های زراعی با فشار خیلی زیاد به بیرون فوران می‌کند که بسیار شگفت‌انگیز است و در نهایت به سمت رودخانه چکان جاری می‌شود که به دلیل خروج پر فشار آب صدای ریزش آب تا ده‌ها متر دورتر داخل دره طنین‌انداز می‌شود.

آبشار کُرودی‌کُن

آبشار کرودی‌کن با حجم آب بسیار بالا یکی از بزرگترین آبشارهای ایران است که در استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است، نام این آبشار در زبان محلی به معنی مِه‌دود مانند است. برای رسیدن به این آبشار باید از شهر بروجن به سمت گندمان و روستای وستگان حرکت کنید حتما با یک راهنمای محلی مسیر 9کیلومتری را تا کنار آبشار طی کنید. همچنین پیمایش به دلیل مسیرهای سنگی صخره‌ای و سنگلاخ به  آمادگی جسمانی بالایی احتیاج دارد. در مجموع باید حدود هزار متر به داخل دره ای عمیق فرو بروید و سپس همین مسیر را با شیبی تند بازگردید.

در ایتدا از درون صخره‌ای غار مانند فوران می کند و پس از تشکیل آبشار اول و برخورد باتخته سنگ‌ها مجددا به دره پایین دست ریزش می کند و آبشار دوم را شکل می‌دهد. فشار آب باعث ایجاد باد شده و آب را به صورت پودر به اطراف می‌پراکند که منظره‌ای جذاب است.

آبشارهای شِوی

آبشارهای شوی که سه آبشار جدا از هم هستند در مرز استان های خوزستان و لرستان واقع شده اند و هر کدام از این آبشارها زیبایی خاص خود را دارند. این آبشارها که از از چشمه ساران متعددی سرچشمه می‌گیرند در نهایت با عبور از پیج و خم‌های طولانی کوهستان زاگرس به رودخانه دز ملحق می‌شوند.

با احداث جاده خاکی در مسیر طولانی جاده شهیون به سرتنگه دسترسی به آبشارهای شوی بسیار آسان شده است و با سه کیلومتر کوه پیمایی می‌توانید از سه آبشار جذاب شوی دیدن کنید. ارتفاع آبشار اول حدود 10 متر است و از داخل صخره‌ای به پایین جاری می‌شود. آبشار دوم با 40 متر ارتفاع به داخل حضوچه های فیروزه‌ای رنگ جاری می‌شود و آبشار سوم شوی که بزرگترین آبشار این مجموعه است با 90 متر ارتفاع و 70 متر عرض یکی از زیباترین آبشارهای بزرگ ایران محسوب می‌شود. اسفند و فروردین بهترین زمان بازدید از این منطقه است.

آبشار زردلیمه

آبشار زردلیمه در استان چهار محال و بختیاری به دلیل وسعت عرضی حدود 80 متر در ایران منحصر به فرد است آب گوارای این آبشار با شکوه که از دل تخته سنگ‌ها بیرون می‌جهد و پس از پیمودن 100 متر با ارتفاع 50 متر به پایین‌دست می‌ریزد. مسیری که باید پیمایش شود همراه با پستی و بلندی‌های زیاد و شیب‌های تند است.

برای رسیدن به ابتدای این مسیر باید از شهرکرد به سمت شهر اردل حرکت کنید و پس از عبور از روستای لوشتر، از یک جاده خاکی تا تعاونی عشایری برانید. از این نقطه بیش از 900متر ارتفاع کم کنید تا به این آبشار با شکوه که با درختان بلوط احاطه شده است، برسید. اگر به سوی روستای گزستان حرکت کنید در میان راه پل خداآفرین را می‌بینید.

آبشار ریژاو

آبشار سه طبقه پیران به زبان کردی ریژاو (به معنی سر زیر آب)، با 150متر ارتفاع در استان کرمانشاه یکی از بلندترین آبشارهای ایران است که می‌توانید از بالا دست و پایین دست به تماشای آن نشست، روستای پیران در پایین دست و روستای ژالکه در بالادست.

برای رسیدن به این آبشار باید از شهر سرپل ذهاب به روستای پیران بروید و از یک جاده خاکی سه کیلومتر تا محل پارک خودروها ادامه دهید. سپس پیاده‌روی آغاز کنید و حدود یک کیلومتر تا کنار آبشار طی کنیدد در نهایت می‌توانید عظمت آبشار را از پایین دست مشاهده کنید که آب با فشار به حوضچه زیر آبشار وارد می‌شود. 

برای مشاهده این آبشار از بالادست باید در کیلومتر 26 جاده کرند غرب به سرپل ذهاب به سمت راست بروید و بعد از 11 کیلومتر وارد روستای ژالگه شوید و از این روستا به راحتی می توانید دورنما و منظره فوق‌العاده را از بالای آبشار ریژاو را تماشا کنید.

آبشار کمردوغ

آبشار کمردوغ یکی از آبشارهای کمترشناخته شده ایران در استان کهگیلویه و بویر احمد است که با ارتفاعی حدود 100 متر و عرض 60 متر در دل کوهستان زاگرس و جنگل های بلوط یکی از آبشارهای زیبا ودیدنی ایران به حساب می آید.

برای دیدن این آبشار باید از شهر دهدشت و از جاده چرام به سمت قلعه رئیسی بروید، از آنجا وارد جاده دیشموک شوید تا به روستای کمردوغ برسید. برای رسیدن به این آبشار دو راه وجود دارد، مسیر روستای کمردوغ شما را به بالای آبشار می‌رساند و راه دیگر که احمد ناصری نام دارد به آن سوی دره و رو به روی آبشار کمر دوغ می‌رسد که برای تماشای نمای کامل آبشار مناسب‌تر است و باید دو کیلومتر قبل از رسیدن به روستای کمردوغ وارد جاده خاکی سمت راست شوید.

آبشار لَندی

آبشار لَندی در استان چهار محال و بختیاری با ارتفاع 40 متر از زیباترین آبشارهای طبیعی ایران است که فشار آب خروجی از دل سنگ‌ها باعث شده این آبشار بسیار با شکوه جلوه کند. برای رسیدن به این آبشار باید از شهر لردگان وارد جاده دهدز شوید و با گذر از کنار دریاجه سد کارون 4 و پا آهنی زیبای آن که بر روی دریاچه ساخته شده به سمت روستای شلیل‌علیا راهی شوید.

سپس باید مسافت 20 کیلومتر را در پیچ و خم جاده شلیل علیا به سمت روستای لندی طی کنید که آخرین روستا در این جاده است. از این روستا بهترین مسیر برای رسیدن به کنار آبشار پیمودن مسافت 5 کیلومتری و ورود به دره‌ای در سمت راست روستا است و در نهایت شما را به سرچشمه آب خروجی از کوهستان و بالای آبشار می‌رساند.

آبشارهای دره آتشگاه

آبشارهای دره آتشگاه که در 40 کیلومتری  شهر لردگان در استان چهارمحال و بختیاری واقع شده‌اند. وجود پنج آبشار با ارتفاع‌ها و شکل‌های متنوع که از صخره ‌ای سنگی،آهکی و گچی سرازیر می شوند به زیبایی این دره افزوده است.

برای رسیدن به این دره باید از شهر لردگان به روستای آتشگاه برسید و پس از پارک خودرو به سمت دره آتشگاه شروع به پیمایش کنید. این دره سه کیلومتر طول دارد و پس از 30 دقیقه به اولین آبشار در نزدیکی روستای آتشگاه در ارتفاع 1322 متری خواهید رسید. تقریبا در هر 30 دقیقه به یک آبشار خواهید رسید البته هر چه جلوتر می‌روید مسیر سخت‌تر می‌شود و باید آهسته و با احتیاط از سنگ‌ها  و صخره‌ها بالا بروید.

در نهایت به آخرین ‌آبشار در ارتفاع 2160 متری می رسید که آبشاری مرتفع و طبقاتی است و برای رسیدن به آن بهتر است یکراهنمای محلی و یک طناب حمایت داشته باشید.

آبشار شیوند به تنگه قاسمی

آبشار شیوند به تنگه قاسمی دو جاذبه طبیعی در محدوده روستای شیوند در استان خوزستان هستند. بای بازدید از این آبشار باید از سمت شهر ایذه با دهدِز به سمت اسکله رکعت بروید. اگر با خودرو شخصی هستید می‌توانید برای عبور از دریاچه سد کارون 3 با استفاده از شناورهای خودروبر حدود 15 کیلومتر را در مدت یک ساعت و 30 دقیقه به سمت اسکله روستای شیوند قایق‌سواری کنید. اگر قصد دارید از تنگه قاسمی که نرسیده به روستا با دیواره‌های بلند جلب توجه می‌کند دیدن کنید؛ پیشنهاد می‌شود از قایق‌های تندرو استفاده کنید.

پس از رسیدن به روستای شیوند مسیر پیمایش به سمت آبشار شروع می‌شود باید 5 کیلومتر پیاده‌روی کنید تا به آبشار بلند شیوند با ارتفاع 50 متر برسید. این آبشار از میان صخره‌های کوهستان مُنگشت عبور می‌کند و دیواره‌های بلند خزه بسته اطراف آبشار نمای زیبایی به آن بخشیده است.

 آرش نورآقایی راهنمای گردشگری و مدیرمسئول فصل‌نامه میراث‌فرهنگی و گردشگری گیلگمش در یادداشتی در این کتاب به این نکته اشاره کرده است که « یکی از گونه‌های مهم گردشگری در سرزمین ایران، طبیعت‌گردی است که همواره یا به آن کم‌اعتنا بوده‌ایم، یا اگر به آن توجه کرده‌ایم، مناسب و درخور نبوده است. مواجهه با طبیعت و استفاده از مواهب گردشگری در طول سال‌هایی که در این عرصه فعالیت داشته‌ام دچار لکنت، سوءتفاهم و همراه با چالش بوده است. اگر در زمینه محتوا دستمان پر نیست و اگر محتوای گردشگری کم‌یاب است، باید گفت محتوای طبیعت‌گردی نایاب است. همین نایاب بودن است که که اهمیت نگارش کتاب 100مسیر طبیعت گردی ایران نوشته پرویز شجاعی پارسا را به ما گوشزد می‌کند.

چاپ اول کتاب «100مسیر طبیعت گردی ایران» در 8 فصل و راهنمای استفاده از کتاب در 129 صفحه در بهار 1401 توسط نشر «اگر» منتشر و روانه بازار شده است.