بزرگنمايي:

پیام خوزستان - "کارتخوان نداریم، یا نقدی پرداخت کنید یا کارت به کارت" جمله آشنایی که هر کداممان حداقل یکبار آن را شنیده‌ایم یا روی دیوار یک محل کسب و کار، دیده‌ایم. یا اعتراض کردیم یا بی‌تفاوت از آن رد شدیم؛ غافل از آنکه پشت همین جمله ساده، فرار مالیاتی نهفته است که برخی آن را حق اصناف و برخی دیگر نابرابری می‌دانند.

با کاهش درآمدهای نفتی، تمرکز دولت‌ها در بودجه روی اخذ مالیات بیشتر شده است؛ به طوریکه در قانون بودجه سال جاری، درآمدهای مالیاتی از 325 هزار میلیارد تومان در سال گذشته به بیش از 526 هزار میلیارد تومان رسیده که بیش از 62 درصد افزایش داشته است. بر این اساس سهم مالیات اشخاص حقوقی در مقایسه با رقم بودجه سال قبل بیش از دو برابر افزایش یافته و سهم مالیات بر درآمدها در بودجه سال جاری نیز در مقایسه با سال گذشته بیش از 55 درصد زیاد شده‌ است.
دولت‌ها برای تحقق این درآمد راه‌های مختلفی برای ساماندهی مالیات به کار گرفته‌اند که از جمله آن می‌توان به قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان اشاره کرد که در مهرماه سال 1398 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و اکنون با راه‌اندازی سامانه مودیان در سازمان امور مالیاتی زمینه برای اجرای این قانون در کشور فراهم شده است. بنابر این قانون، مبنای محاسبه مالیات برای مشاغل و اصناف، واریزی‌های کارتخوان و حساب تجاری آن‌ها است. همین موضوع باعث شده است درستگاه کارتخوان از روی میز بسیاری از اصناف حذف و پول نقد یا فرایند کارت به کارت، جایگزین آن شود.
این درحالی است که بسیاری از مشاغل دیگر از جمله کارمندان که ممکن است حقوق دریافتی آن‌ها از مشاغلی که کارتخوان را حذف کرده‌اند، پایین‌تر باشد مالیات پرداخت می‌کنند و به همین دلیل فرار مالیاتی اصنافی مانند پزشکان، آرایشگرها، طلافروشان و... که نسبتا درآمدهای بالایی هم دارد، بی عدالتی محسوب شود. البته نمی‌توان این موضوع را به همه افرادی که در یک صنف درحال فعالیت هستند، تسری داد و برای مثال گفت همه پزشکان از پرداخت مالیات سرباز می‌زنند.
در این گزارش میدانی که تنها سعی شده است تجربه افراد درمورد حذف کارتخوان‌ها و دیدگاه آن‌ها به این فرایند بررسی شود.
هم فردی که لباس عروس اجاره می‌داد تقاضای کارت به کارت داشت، هم طلا فروش، هم آرایشگر
در این راستا احمد که خود را کارمند معرفی کرده است، درمورد حذف کارتخوان‌ها گفت: من یک کارمند با حقوق نه چندان چشم‌گیرم که مالیات ماه به ماه از حقوقم کسر می‌شود. اما در فرایند مراسم عروسی‌ام که دو ماه قبل بود، متوجه شدم هر صنفی که بتواند از زیر پرداخت مالیات درمی‌رود. هم فردی که لباس عروس را اجاره می‌داد تقاضا داشت مبلغ را کارت به کار کنیم، هم فردی که طلا می‌فروخت و هم آرایشگر. حتی در آرایشگاه دستگاه جدایی برای کارت به کارت کردن در نظر گرفته شده بود. این درحالی است که درامد همه این افراد حداقل سه برابر درآمد من است.
وی به این سوال که آیا به این فرایند اعتراض کرده است یا خیر پاسخ داد: پرداخت اول لباس عروس را کارت به کارت کردم اما در پرداخت دوم اعتراض کردم و فروشنده در پاسخ به اعتراضم گفت همه چیز گران شده است، از نخ تا دستمزد کارگران، دیگر توان پرداخت مالیات ندارم.
گفتند اگر کارت به کارت نکنید باید پول بیشتری پرداخت کنید
مریم که هفته قبل به خرید طلا اقدام کرده بود، درمورد حذف کارتخوان‌ها گفت: بعد از انتخاب طلا و نوشتن فاکتور، طلافروش تقاضا کرد مبلغ را کارت به کارت کنم، درحالی که روی میز کارتخوان هم بود، اعتراض کردم و گفتم من فقط از طریق کارتخوان مبلغ را پرداخت می‌کنم، فروشنده هم پاسخ داد بنابراین حدود 9 درصد روی مبلغ می‌رود که مشتری باید پرداخت کند. طلا را نخریدم و به مغازه دیگری مراجعه کردم، آن‌ها هم برای پرداخت یک شماره کارت دادند، این بار اعتراض نکردم و مبلغ را کارت به کارت کردم، زیرا حوصله جروبحث نداشتم.
وظیفه هیچ شهروندی نیست که وضعیت مالیات اصناف را بررسی کند
سپیده از حذف کارتخوان پزشکی که چندماه یکبار به آن مراجعه می‌کند خبر داد و گفت: این پزشک قبلا کارتخوان داشت اما اخیرا مراجعه کردم و گفتند دستگاه کارتخوان نداریم و مبلغ باید کارت به کارت شود. من اعتراض نکردم زیرا بیشتر جاهایی که مراجعه می‌کنم درخواست کردند مبلغ کارت به کارت شود. حتی وقتی ماشین را تعمیرگاه بردم گفتند کارت به کارت کنم.
وی ادامه داد: من اصلا نمی‌دانستم سامانه‌ای برای اعتراض موجود است اما اگر می‌دانستم هم مگر چند بار می‌توانم مراجعه کنم؟ انقدر دغدغه دارم که این موضوع اصلا در اولویتم نیست. من به عنوان شهروند نباید به فکر این موضوع باشم، دولت باید به فکر باشد. این وظیفه هیچ شهروندی نیست که اصناف را بررسی کند.
نمی‌دانستم کارتخوان نداشتن به معنی مالیات ندادن است
یاسمین هم به کارتخوان نداشتن مشاغل مختلفی از جمله برخی پزشک‌ها و آرایشگرها اشاره کرد و افزود: اخیرا که وقت دکتر داشتم، از روز قبل تماس گرفتند و گفتند حتما باید پول نقد همراه داشته باشیم زیرا کارتخوان ندارند. من اعتراض نکردم. زیرا نمی‌دانستم برای فرار مالیاتی است و تقریبا همه همین کار را می‌کنند.
کوکان کار کارتخوان دارند اما برخی اصناف نه
روح‌الله هم بر این موضوع تاکید دارد که بسیاری از مشاغل کارتخوان ندارند. وی توضیح داد: جالب این است که این روزها حتی دستفروشان و برخی متکدیان کارتخوان دارند. وقتی به برخی کودکان کار یا متکدیان اعلام می‌کنیم پول نقد نداریم، کارتخوان خود را در می‌آورند اما بسیاری از اصناف ندارند.
نه تنها کارتخوان ندارند بلکه هر بار یک شماره کارت معرفی می‌کنند
زهرا درمورد حذف کارتخوان توسط برخی مشاغل گفت: پزشک‌های بسیار خوبی هستند که کارتخوان ندارند. طلافروشی بود که همیشه کارتخوان داشت اما اخیرا کارتخوان خود را برداشته است. اگر اعتراض کنم ممکن است طلا نفروشد یا تخفیف ندهد. اصلا چرا اعتراض کنم؟ این افراد بالاخره راهی برای فرار مالیاتی پیدا می‌کنند. یک موبایل فروش می‌شناسم که نه تنها کارتخوان ندارد بلکه هر ساعت یک شماره کارت مختلف معرفی می‌کند.
برخی به طور کلی فرایند مالیات ستانی را در قبال خدماتی که دریافت می‌کنند، غیرمنطقی می‌دانند و برخی دیگر بر این باورند که همه اصناف باید مالیات بدهند
ترجیح می‌دهم واریز کنم تا دعوا
فرزانه هم به حذف کارتخوان در یک آموزشگاه موسیقی اشاره دارد و می‌گوید: از ان‌ها پرسیدم دلیل حذف کارتخوان مالیات است؟ گفتند نه. من هم دیگر پیگیری نکردم، ترجیح می‌دهم کارت به کارت کنم نه دعوا.
تابلو مهم‌تر از کارتخوان است
سارا اما بر این باور است که نداشتن تابلو برای پزشکان مهم‌تر از نداشتن کارتخوان است. او در این باره توضیح داد: پزشکی که تابلو ندارد، اساسا منکر مطب داشتن شده است؛ زیرا هر سال به مالیات پزشکی که مطب دارد فارغ از داشتن یا نداشتن کارتخوان 25 درصد اضافه می‌شود.
من داروغه نیستم
رضا با اشاره به کارتخوان نداشتن پزشکی که همیشه به آن مراجعه می‌کند، معتقد است من مشکلی با این موضوع ندارم. ممکن است کارتخوان نداشتنش به دلیل فرار مالیاتی هم باشد اما من داروغه نیستم. مسئولیت دولت را هم نمی‌توانم به دوش بکشم. جدا از این مساله که فلسفه پرداخت مالیات چیست و دولت از مالیات چه استفاده‌ای می‌کند.
پزشکان در راستای سلامت شهروندان فعالیت می‌کنند اما سایر اصناف چه؟
نسترن بر این نکته تاکید کرد که غیر از پزشکان، بسیاری از مودیان بزرگ در کشور هستند، که بدهی مالیاتی دارند و اظهار کرد: حداقل پزشکان در راستای سلامتی شهروندان درآمد کسب می‌کنند، اما ارایشگاه‌های زنانه چطور!؟
کارتخوان نداشتن مسری شده است
فرزاد نیز بر این باور است که کارتخوان نداشتن یک موضوع مسری شده است. او در این مورد توضیح داد: در دو ماه گذشته به هر صنفی مراجعه کردم، تقاضا کردند مبلغ را کارت به کارت کنم. از خیاط گرفته تا ساندویچ فروشی. اعتراض هم کردم گفتند مگر چقدر درآمد دارند که مالیات هم بدهند؟
در لیست فرارهای مالیاتی آخرین صنف پزشکان هستند
بهرام با اشاره به فرار مالیاتی اصناف مختلف گفت: در لیست فرارهای مالیاتی آخرین صنف پزشکان هستند، از مزون‌ها بگیر تا ارایشگرها و سلبریتی‌ها. صنف‌هایی که نه تعرفه دستوری دارند، نه دردسر دادگاه‌ها مختلف و نه استرس جان بیمار.
مالیات در ازای کدام خدمات؟
سعید با اشاره به تورم موجود در جامعه اظهار کرد: همین تورمی که جامعه با آن روبه‌رو است، مالیات پنهان محسوب می‌شود. فلسفه مالیات این است که در مقابل خدمات پرداخت شود اما اکنون قسمت اعظم مالیات صرف بودجه جاری می‌شود. مالیات وجه دیگری دارد که مطالبه گری از دولت است. دولت باید به صورت شفاف اعلام کند چه خرج‌هایی دارد تا شهروند تصمیم بگیرد مالیات پرداخت کند یا نه.
فرار مالیاتی بازاری‌ها و دلال‌ها
اشکان با اشاره به افزایش قیمت خدمات در کشور اظهار کرد: تقریبا قیمت تمام خدمات و اجناس در ایران چند برابر شده است به جز درآمد پزشکان که باید با درآمد چهار سال قبل هزینه‌های امروز را بدهند. فرار مالیاتی بازاری‌ها و دلال‌ها بسیار بیشتر است.
منِ کارمند باید مالیات بدهم اما فردی که بیش از 100 میلیون تومان درآمد دارد نه؟
محمد نیز با انتقاد از اینکه با حقوق ناچیز باید مالیات پرداخت کند گفت: حقوق کارمندی من واقعا ناچیز است اما مالیات قبل از اینکه حقوق به دستم برسد، کسر می‌شود. اما فردی که در ماه حداقل 100 میلیون تومان درامد دارد، از طریق راه‌های مختلف به راحتی می‌تواند مالیات را دور بزند و هزار تومان هم مالیات ندهد و این منصفانه نیست.
مردم باید تخلفات را گزارش دهند
موارد مذکور فقط یک جامعه آماری کوچک است و در همین جامعه نظرات مختلفی درمورد مالیات ستانی مطرح شده است. برخی به طور کلی فرایند مالیات ستانی را در قبال خدماتی که دریافت می‌کنند، غیرمنطقی می‌دانند و برخی دیگر بر این باورند که همه اصناف باید مالیات بدهند.
طبق آماری که از سوی رئیس کل سازمان امور مالیاتی ارائه شده است، در سامانه سوت زنی (سامانه‌ای برای ثبت اعتراض به فرار مالیاتی) 6000 اعتراض از سوی مردم ثبت شده است که از این تعداد 1600 اعتراض گلایه مردم از پزشکان است. داوود منظور همچنین بر این موضوع تاکید کرده است که مردم باید تخلفات را اطلاع دهند، اگر فردی به جای استفاده از دستگاه پوز شماره کارت می‌دهد، مردم باید اطلاع دهند. فرار مالیاتی نباید موجب آزار مردم شود. کتمان درآمد فرار مالیاتی و جرم محسوب و برای این افراد پرونده کیفری تشکیل می‌شود