پیام خوزستان - آیا افزایش 57.4 درصدی پایه حقوق کارگران در سال آینده موجب تورم افسارگسیخته و وقوع سونامی ترسناک بی‌کاری و تعدیل نیرو خواهد شد؟ چرا نماینده کارفرمایان در شورای عالی کار راضی هستند، اما در شبکه‌های اجتماعی شاهد تحلیل‌های هشدارآمیز اقتصادی-اجتماعی هستیم؟

حقوق کارگران در سال 1401 برخلاف سال‌های اخیر در فاصله 10 روز مانده به سال جدید، تصویب و اعلام شد. در خبر‌ها آمده اعضای شورای عالی کار که از نمایندگان جامعه کارگری، کارفرمایان و دولت تشکیل می‌شود، پس 15 ساعت مذاکره با افزایش 57.4 درصدی حداقل دستمزد کارگران برای سال آینده موافقت کرده‌اند. در روز‌های بعدی شاهد تحلیل‌های مختلفی درباره دستمزد کارگران در سال 1401 بودیم که بعضی از آن‌ها شتاب‌زده و اشتباه هستند. به‌عنوان مثال ممکن است کارگران تصور کنند قرار است حقوقشان 57 درصد افزایش پیدا کند. همچنین بعضی کارمندان با حسرت اخبار را دنبال می‌کنند و تصورشان این است که رشد 57 درصدی حقوق کارگران در قیاس با افزایش 10 درصدی حقوق کارکنان دولت ناعادلانه است.
به‌شکل طبیعی تعدادی از کارفرمایان هم دچار دلهره شده‌اند و بدون توجه به حضور نمایندگان خودشان در مذاکرات تعیین حقوق و دستمزد 1401، می‌گویند افزایش حقوق کارگران در سال آینده فشار زیادی به آن‌ها وارد خواهد کرد. این وسط یک گروه اقتصاددان درس و دانشگاه ندیده هم وجود دارند که به‌شیوه کلاسیک و سنتی اعتقاد دارند افزایش حقوق کارگران، مانند موافقت با سقف جدید وام مسکن قطعا به تورم می‌انجامد و به همین دلیل بد است. فارغ از تمام تحلیل‌ها، خواندن این نوشته را توصیه می‌کنیم، چون کمک می‌کند چه به‌عنوان کارگر و چه به‌عنوان کارفرما، موضوع را تنها از منظر اقتصادی نگاه کنید.
اشتباه شماره یک/ حقوق همه کارگران 57 درصد زیاد می‌شود
حقوق کارگران در سال 1401، مانند تمام سال‌های گذشته از چند بند و ماده تشکیل می‌شود. پایه حقوق، بن کارگری یا کمک هزینه اقلام مصرفی، کمک هزینه مسکن، حق اولاد و پایه سنوات مواردی هستند که حقوق یک کارگر را تشکیل می‌دهند. از این پنج مورد، سه تای اول برای همه کارگران ثابت است. یعنی یک کارگر مشمول قانون کار باید علاوه بر پایه حقوق، حق مسکن و بن کارگری هم دریافت کند. به کارگری که صاحب فرزند است، حق اولاد تعلق می‌گیرد. در قانون این مورد را به یک فرزند و دو فرزند تقسیم‌بندی کرده‌اند. مورد آخر یعنی پایه سنوات هم به‌کارگری تعلق می‌گیرد که حداقل یک سال در کارگاه سابقه کار دارد تا بابت وفاداری به کار و کارفرما، نسبت به کارگران تازه‌وارد و جدید برتری داشته باشد.
حقوق کارگران در سال 1401 را 57 درصد افزایش داده‌اند، الزاما خبر درستی نیست. اگر بخواهیم دقیق و شفاف حرف بزنیم باید بگوییم «پایه حقوق کارگران» در سال 1401، معادل 57.4 درصد افزایش پیدا کرده است. پایه حقوق در سال 1400، معادل دو میلیون و 655 هزار و 495 هزار تومان بود. به این رقم 600 هزار تومان بن خواروبار (کمک هزینه اقلام مصرفی) و 450 هزار تومان حق مسکن تعلق می‌گرفت تا یک کارگر حداقلی‌بگیر (بدون فرزند و بدون سابقه‌کار) در سال 1400، روی هم رفته سه میلیون و 705 هزار و 495 تومان دریافتی داشته باشد. موافقت با افزایش 57.4 درصدی حقوق کارگران در سال 1401، به‌معنای افزایش پایه حقوق است، اما سایر موارد را هم شامل می‌شود. به‌این ترتیب در سال 1401، پایه حقوق کارگران از دو میلیون و 655 هزار و 495 هزار تومان به رقم چهار میلیون و 179 هزار و 750 تومان در ماه می‌رسد.
فیش حقوقی کارگران در سال 1401، همچنین شاهد رشد رقم کمک هزینه اقلام مصرفی از عدد 600 هزار تومان به 850 هزار تومان خواهد بود. علاوه بر آن، کمک هزینه مسکن کارگران از 450 هزار تومان به 650 هزار تومان می‌رسد. به این ترتیب کارگر حداقلی‌بگیر در سال 1401، پنج میلیون و 679 هزار و 750 تومان دریافتی خواهد داشت که یک میلیون و 974 هزار و 255 تومان (53.3 درصد) بیشتر از سال 1400 است. ناگفته پیداست سهم بیمه تامین اجتماعی کارگر، از این عدد کسر خواهد شد.
اگر حال و حوصله سروکله زدن با عدد‌ها را ندارید و می‌خواهید تنها اصل مطلب دستتان بیاید باید ماجرا را اینطوری توضیح دهیم. اگر کارگری با دو فرزند هستید، سال آینده حدود دو میلیون و 349 هزار و 100 تومان به حقوقتان اضافه می‌شود. رقم افزایش حقوق کارگران با یک فرزند دو میلیون و 196 هزار و 680 تومان خواهد بود و کارگران بدون فرزند و بدون سابقه‌کار یک میلیون و 974 هزار و 255 تومان بیشتر دریافت می‌کنند.
اشتباه شماره دو/ تمام کارگران سال آینده 5.6 میلیون حقوق می‌گیرند
پایه حقوق 1400 به تمام کارگران مشمول قانون کار تعلق می‌گیرد، اما عدد پنج میلیون و 679 هزار و 750 تومانی که در بالا گفتیم تنها شامل حال کارگران مجرد (یا بدون فرزند) و بدون سابقه‌کار در کارگاه خواهد شد. همچنین گفتیم بند‌های دیگری وجود دارد که حقوق کارگران را افزایش می‌دهد. حق اولاد (بابت یک یا دو فرزند) و پایه سنوات را باید در محاسباتمان لحاظ کنیم. با احتساب این موارد، سال آینده حقوق یک کارگر صاحب دو فرزند امکان دارد به شش میلیون و 725 هزار تومان افزایش پیدا کند. چون در توافق حاصل شده فعلی، مبلغ بن خواربار کارگران 850 هزار تومان و حق مسکن 650 هزار تومان است. بعضی کارگاه‌ها مورد پایه سنوات را هم رعایت می‌کنند و به این ترتیب کارگرانی با حداقل یک سال سابقه کار، 210 هزار تومان بیشتر مزد می‌گیرند. مبلغ حق اولاد برای یک فرزند 417 هزار و 900 تومان و برای دو فرزند 835 هزار و 795 تومان خواهد بود.
جدول حداقل حقوق و دستمزد کارگران در سال 1401

آیتم	سال 1400	سال 1401	درصد افزایش	میزان افزایش
حداقل دستمزد	دو میلیون و 655 هزار و 495 تومان	چهار میلیون و 179 هزار و 750 تومان	57.4 درصد	یک میلیون و 524 هزار و 255 تومان
بن خواروبار	600 هزار تومان	850 هزار تومان	21.7 درصد	250 هزار تومان
حق مسکن	450 هزار تومان	650 هزار تومان	44.4 درصد	200 هزار تومان
حق اولاد (هر فرزند)	265 هزار و 549 تومان	417 هزار و 975 تومان	57.4 درصد	152 هزار و 425 تومان
پایه سنوات	140 هزار تومان	210 هزار تومان	50 درصد	70 هزار تومان
حداقل دریافتی ماهانه	سه میلیون و 705 هزار و 495 تومان	پنج میلیون و 679 هزار و 750 تومان	53.3 درصد	یک میلیون و 974 هزار و 255 تومان
دریافتی با یک فرزند	چهار میلیون و 111 هزار تومان	شش میلیون و 307 هزار و 725 تومان	53.4 درصد	دو میلیون و 196 هزار و 680 تومان
دریافتی با دو فرزند	چهار میلیون و 376 هزار و 594 تومان	شش میلیون و 725 هزار و 700 تومان	53.7 درصد	دو میلیون و 349 هزار و 100 تومان

اشتباه شماره سه/ حقوق کارگران بیشتر از کارمندان اضافه شده
پایه حقوق کارگران در سال 1401 معادل 57.4 درصد افزایش پیدا کرده است، اما اگر کمی در لابلای خبر‌ها جستجو کنید، متوجه می‌شوید رقم افزایش حقوق کارمندان دولت در این سال 10 درصد اعلام شده است. بعضی افراد، رندانه این موضوع را دستمایه گلایه و انتقاد می‌کنند و می‌گویند چرا دولت برای کارمندان خودش افزایش 10 درصدی حقوق را تصویب کرده، اما مدافع افزایش 57 درصدی حقوق کارگران است. فهم درست موضوع به فاصله گرفتن از خبر‌ها و شایعه‌ها نیاز دارد. در این صورت متوجه می‌شوید با اینکه در خبر‌ها آمده سال 1401 حقوق کارکنان دولت 10 درصد افزایش پیدا می‌کند، اما این میزان افزایش به‌شرطی است که دریافتی کارمندان دولت براساس آخرین حکم کارگزینی زیر پنج میلیون و 600 هزار تومان نباشد.
حقوق افرادی که کمتر از این رقم است، بدون توجه به افزایش 10 درصدی، باید به مبلغ پنج میلیون و 600 هزار تومان برسد. الان می‌دانیم حداقل حقوق کارگری هم پنج میلیون و 679 هزار و 750 تومان خواهد بود. تکلیف بازنشستگان هم روشن است. چه بازنشسته دولت باشید و چه بازنشسته سازمان تامین اجتماعی تمام بند‌های افزایش دستمزد، شامل حال شما هم می‌شود. پس برای اولین بار شاهد یکسان شدن حداقل حقوق دریافتی کارگران، کارمندان و بازنشستگان هستیم. چیزی که بعضی‌ها دوست دارند از آن با عنوان رفع تبعیض یاد کنند. هر طور دوست دارید به آن نگاه کنید، اما نگذارید غرغر‌های عده‌ای از کارفرمایان ناراضی شما را از اصل ماجرا و واقعیت غافل کند.
اشتباه شماره چهار / قرار است شاهد افزایش تورم و موج بیکاری باشیم
افزایش حقوق کارگران در سال 1401 منتقدانی هم دارد؛ اگر متوسط افزایش را در تعداد همکارانتان ضرب کنید می‌توانید به‌صورت سرانگشتی بفهمید کارفرمایتان قرار است سال آینده چه میزان فشاری را متحمل شود. در نتیجه این اتفاق بخشی از کارفرمایان بی‌سیاست همین حالا گلایه‌ها را در شبکه‌های اجتماعی آغاز کرده‌اند و می‌گویند افزایش حقوق کارگران باعث تورم می‌شود. این حرف از نظر تئوری علم اقتصادی غلط نیست و حتی نمونه‌هایی مشابه در زمان موافقت با افزایش رقم وام مسکن (یا سایر انواع وام) دارد، اما در شرایطی که همین رقم پنج میلیون و 680 هزار تومان و حتی شش میلیون و 725 هزار تومان، قادر نیست هزینه معمول زندگی را کفایت کند، می‌توان آن یک‌ذره ذوق و خوشحالی بابت افزایش حقوق کارگران را بر نگرانی از وقوع تورم مقدم دانست.
پیش‌بینی بدبینانه بعدی، احتمال وقوع موج جدید تعدیل نیرو در سال جدید است. آن هم در شرایطی که طی سه‌سال شیوع کرونا بخشی از کارگاه‌ها تا حد امکان از این ابزار برای میزان کردن دخل و خرجشان استفاده کرده‌اند. پس احتمالا این یکی هم برای ترسیدن و ترساندن چندان کارآیی نخواهد داشت. می‌ماند احتمال افزایش قیمت کالا و خدمات از طرف کارفرما‌ها که بعداز نرمش نشان دادن نماینده دولت در شورای عالی کار و چراغ سبز اولیه، احتمال آن تقویت می‌شود.