پیام خوزستان - ایسنا/خوزستان یادداشتی که از نظر می‌گذرد درنگ دکتر عباس امام (نویسنده، مترجم و خوزستان‌پژوه) است بر کارنامه کاری حسن فریدی از داستان‌نویسان فعال و پرکار خوزستانی که آن را در اختیار ایسنا گذاشته است.

به گزارش ایسنا، امام در این مطلب با ارایه فهرستی از آثار فریدی به سبک و سیاق او نیز پرداخته است که در ادامه می‌خوانید:
هنر قصه‌نویسی (Fiction) به معنای تخصصی آن در خوزستان پیشینه‌ای تقریبا 70 ساله دارد؛ از زمان نجف دریابندری در اواخر دهه 1320 که کارمند بخش روابط عمومی پالایشگاه آبادان بود و نخستین قصه کوتاه خود با عنوان «یک مرغ پاکوتاهِ گردن‌دراز» را منتشر کرد. این قصه را سرآغاز قصه‌نویسی مدرن در خوزستان محسوب می‌کنند. از دهه 1330 به بعد، داستان‌نویسی خوزستانی‌ها پا گرفت و تا دهه 1350 در مجموع حدود 10 قصه‌نویس خوزستانی قصه‌های کوتاه خود را در نشریات ادبی ـ فرهنگی منتشر می‌کنند (مانند پرویز زاهدی، منصور خاکسار، نسیم خاکسار، عدنان غریفی، مسعود میناوی، پورناصر پورمؤذن، محمد ایوبی، احمد بیگدلی، پرویز مسجدی، قاضی ربیحاوی، اصغر عبداللهی، محمد بهارلو، منوچهر شفیانی) و یکی ـ دو نفر نیز اقدام به انتشار داستان‌های بلند (رمان) می‌کنند؛ معروف‌ترین آنان رمان‌نویس پرآوازه احمد محمود.
در دزفول اما تا اندکی پس از جنگ عراق علیه ایران، آن چنان نشانی از پیدایش و گسترش شمار کنشگران عرصه ادبیات داستانی نبود. ولی از اوایل دهه 1370 اندک اندک شماری از جوانان دزفولی علاقه‌مند به ادبیات داستانی پیدا می‌شوند و با توجه به علاقه بسیار خود به این حوزه نگارش خلاق و ادبی به سرعت گرد هم جمع می‌شوند و در نهایت تشکلی به عنوان «انجمن قصه دزفول» برپا می‌کنند.
«انجمن قصه دزفول» در سال 1377 توسط افرادی مانند مسعود یامین‌پور، مهران بقایی، همایون نورعلی‌پور، حبیب شوکتی‌نیا و حسن فریدی راه‌اندازی شد. اکنون سال‌ها است گرداننده اصلی این تشکل مهران بقایی است با تنی چند از دیگر یارانش با کارنامه‌ای پربار و 23 ساله که گزیده‌ای از آن فعالیت‌ها به شرح زیر است:

صدها نشست داستان‌خوانی و نقد داستان کوتاه
ده‌ها نشست نقد فیلم
دعوت و گفت‌وگو با نویسندگان حرفه‌ای و مطرح ایران به صورت حضوری و غیرحضوری مثل (قباد آذرآیین، نعمت نعمتی، هاشم حسینی، حبیب باوی‌ساجد، قاضی ربیحاوی، ابراهیم گلستان، عباس معروفی، جهانگیر هدایت، شهلا آبنوس، مظاهر شهامت، ابراهیم دمشناس، علی باباچاهی)
ده‌ها بزرگداشت برای نویسندگان و نامداران ادبی ایران و جهان
برگزاری همایش ملی و یک روزه بزرگداشت ملا محمدتقی ناهیدی‌دزفولی
ده‌ها رونمایی از کتاب‌های منتشر شده نویسندگان و شاعران محلی
انتشار شش شماره فصلنامه (شهرزاد) برگزاری ده‌ها کنفرانس تخصصی ادبیات داستانی مثل کنفرانس ادبیات جنگ، مینی‌مالیسم، شخصیت‌های ماندگار داستانی، نقد ادبی، اسطوره‌شناسی، روانشناسی و فلسفه ادبیات
سفرهای متعدد ادبی به شهرهای همجوار و برگزاری جلسات مشترک داستان‌خوانی
راه‌انداری صندوق حمایت از چاپ و نشر
راه‌اندازی واحد کودک و نوجوان
برگزاری نخستین کنسرت موسیقی گیتار کلاسیک و فلامینگو
دریافت نشان ویژه جشنواره ملک الشعرای بهار به عنوان انجمن ادبی برتر کشور
در این میان، تاکنون فعال‌ترین فرد در زمینه آفرینش آثار داستانی در منطقه دزفول، حسن فریدی (زاده 1337) است با ده‌ها قصه کوتاه منتشره، چند مجموعه داستان کوتاه و دو ـ سه رمان.

فهرست آثار منتشر شده از حسن فریدی داستان کوتاه و نقد:
داستان کوتاه "ام تمور" فصلنامه "ادبیات داستانی"، شماره 45، زمستان 76
داستان کوتاه "داس چاقو" فصلنامه "ادبیات داستانی"، شماره 54، بهار 80
داستان کوتاه "نردبان رنج" ماهنامه "اهل قلم"، شماره 38، آبان 77
داستان کوتاه "ام تمور" ماهنامه "اهل قلم"، شماره 40 ، بهمن 77
داستان کوتاه "درمانده" ماهنامه "دنیای سخن" شماره 86، تیر و مرداد 78
داستان کوتاه "کلول" ماهنامه "دنیای سخن" شماره 93، اسفند 79 ـ فروردین80
داستان کوتاه "شیون بچه" ماهنامه "حافظ" شماره 10، دی 83
داستان کوتاه "نردبان رنج" روزنامه "اطلاعات" 12 آذر 76
داستان کوتاه "سماجت فقر" روزنامه "اطلاعات" 2 دی 76
داستان کوتاه "شکیبایی" روزنامه "اطلاعات" 10 تیر 77
داستان کوتاه "چرخ شکسته" روزنامه "اطلاعات" 4 شهریور 77
داستان کوتاه "داس چاقو" روزنامه "نوروز" 2 خرداد 80
داستان کوتاه "روز تلخ شیرین" روزنامه "نوروز" 11 شهریور 80
داستان کوتاه "مشکل بچه دار شدن" ماهنامه "نافه" شماره 19، خرداد ـ شهریور 83
داستان کوتاه "ام تمور" هفته‌نامه "روزان" شماره 19 نیمه اول اردیبهشت 76
داستان کوتاه "اوج حقارت" هفته نامه "روزان" 23 تیر 81
داستان کوتاه "دردسر پیر شدن" هفته‌نامه "روزان" 27 مرداد 81
داستان کوتاه "روز تلخ شیرین" هفته‌نامه "روزان" 15 دی 81
داستان کوتاه "دد منش" دو هفته‌نامه "به سوی خوشبختی" پیش شماره 26 مهر 86
مقاله کوتاه "انتخاب در ازدواج" روزنامه "سلام" 12 آذر 76
داستان کوتاه "زنی که در توهم می‌زیست" در کتاب "سوسن‌های سر به زیر" انتشارات "نیلوفران" 96
داستان کوتاه "مغنا" در کتاب "مهدخت" انتشارات "عطران شهریور" 98
داستان کوتاه "یکی از هزاران" در کتاب "مشق عشق" انتشارات "عطران" مهر 98
داستان کوتاه "درخت" در کتاب "چهرزاد" انتشارات "عطران" آبان 98
داستان کوتاه "دوستی بی شائبه" در کتاب "تنهاترین تنها" انتشارات "عطران" آذر 98
داستان کوتاه "سالن انتظار" در کتاب "گیسو" انتشارات "عطران" بهمن 98
یادداشتی بر رمان "فوران" قباد آذر آیین روزنامه "اعتماد" 8 بهمن 98
داستان کوتاه "ناکامی‌ها" روزنامه "اعتماد" 19 تیر 99
داستان کوتاه "فرورفته در جفر" روزنامه "اعتماد" 16 مرداد 99
داستان کوتاه "روز آبادانی آب" روزنامه "اعتماد" 23 مرداد 99
داستان کوتاه "بشیر" روزنامه "اعتماد" 27 شهریور 99
داستان کوتاه "منصور" روزنامه "اعتماد" 10 مهر 99
داستان کوتاه "سالن انتظار" روزنامه "اعتماد" 8 آبان 99
داستان کوتاه "درس ایستاده" روزنامه "اعتماد" 6 آذر 99
داستان کوتاه "یکی از هزاران" روزنامه "اعتماد" 13 آذر 99
داستان کوتاه "یل محله ما بود" روزنامه "اعتماد" 2 بهمن 99
داستان کوتاه "مغنا" روزنامه "اعتماد" 30 بهمن 99
نقد بر مجموعه داستان "روزگار شاد و ناشاد محله نفت‌آباد" قباد آذرآیین، روزنامه "اعتماد" 18 اسفند 99
نقد بر داستان بلند "اسب‌ها، اسب‌ها از کنار یکدیگر" محمود دولت‌آبادی، روزنامه "اعتماد" 25 اسفند 99
داستان کوتاه "خانه آجری" روزنامه "اعتماد" 19 فروردین 1400 
داستان کوتاه "سپرتاس" روزنامه "اعتماد" 9 اردیبهشت 1400
داستان کوتاه "دیلماج" روزنامه "اعتماد" 16 اردیبهشت 1400
داستان کوتاه "جاده" روزنامه "اعتماد" 6 خرداد 1400
داستان کوتاه "فلامرز" روزنامه "اعتماد" 3 تیر 1400
داستان کوتاه "زنی که در توهم می‌زیست" روزنامه "اعتماد" 10 تیر 1400
کتاب‌های منتشر شده:
"چه می‌گویی ننه کریم؟" مجموعه داستان کوتاه، هفده داستان. انتشارات "نیلوفران" تهران 93
"چند پرده عشق" رمان، انتشارات "نیلوفران" تهران 94
"پلی که ساخته نشد" رمان، نشر "روزنه" تهران 98
"سوار باد" رمان، انتشارات "افراز"، تهران 1400

از نظر سبک‌شناسی آثار داستانی، فریدی آشکارا پیروسبک واقعگرایی (رئالیسم) است با ته‌رنگی قابل ملاحظه از رویکرد داستانی واقعگرایی اجتماعی (سوسیالیستی؟). درونمایه‌های داستانی فریدی تقریبا گویی همگی برگرفته از تجارب زندگی فردی مولف در محیط دزفول، پیرامون دزفول و خوزستان است با شخصیت‌های داستانی متعلق به طبقات فرودست و یا اقشار میانی جامعه. پیرنگ داستان‌ها عاری از پاره‌ای پیچیدگی‌های سبک‌هایی مانند رئالیسم جادویی و آثار پیروان سبک جریان سیال ذهن هستند. شخصیت‌های داستانی فریدی درگیر مسایل روزمره زندگی یک فرد معمولی در جامعه شهری امروزی (گیرم مقداری گرفتار در جامعه‌ای سنتگرا) هستند؛ مانند قصه‌های کوتاه مجموعه "چه می‌گویی ننه کریم؟"، قصه‌های کوتاه "سپرتاس"، "فلامرز"، "انتخاب در ازدواج" و نیز "ام تمور".
زبان روایات بسیار ساده، شفاف و با جملاتی کوتاه و عمدتا تلگرافی است. زاویه دید راوی بسیار به شگرد روایات احمد محمود شباهت دارد. قلم روایتگری در دست فریدی برای خودنمایی سبکی نیست بلکه صرفا ابزاری است برای بیان واقعیات از دید نویسنده با سبک و سیاقی بی‌پیرایه. به همین دلیل، مخاطب یا خواننده آثار فریدی به راحتی و به سرعت با روایات داستانی وی ارتباط برقرار می‌کند و اخت می‌شود. جنبه دیگری از ویژگی قصه‌های فریدی آن است که به دلیل بومی‌گرایی خود، دارای ارزش مردمشناسی فرهنگی نیز هست؛ به خصوص آنجاها که متناسب با زبان و گویش شخصیت‌های داستانی دزفولی یا خوزستانی هر کجا لازم باشد برای نمایش بهتر محاورات و استنادی‌تر کردن گفتگوها، از ثبت و ضبط گویش‌های دزفولی، لری یا بختیاری در کنار کلمات و اصطلاحات عربی گفتگوها ابایی ندارد.
در یک دهه اخیر، طبع آزمایی هر چه بیشتر و عمیق‌تر فریدی وی را به وادادی نوشتن و انتشار رمان نیز کشانده است و با توجه به نمایش تسلط رواییای‌شان در قصه‌نویسی، نشریات ادبی و فرهنگی کشوری نیز با اقبال بیشتری به نشر آثار وی اقدام می‌کنند. دو رمان اخیر او با عناوین "پلی که ساخته نشد" (تهران: روزنه، 1398) و "سوارباد" (تهران: افراز، 1400) مورد استقبال منتقدان ادبیات داستانی قرار گرفته و نقدهایی همدلانه بر آنها نوشته شده است (مانند نقد قباد آذرآیین بر رمان "سوار باد" در روزنامه اعتماد 1400/6/4 با عنوان "از پادگان تا طنز و عشق"، یا نقد حسین شاهین‌بنا بر همان رمان در روزنامه اعتماد 1400/6/8 با عنوان "جنگ و دلدادگی در حال و هوای دزفول" و باز نقدی دیگر بر همان رمان از حسین بذرافکن در روزنامه اعتماد 8/6/1400 با عنوان "یادداشتی بر رمان سوارباد" اثر حسن فریدی).
روند کاری پربار حسن فریدی نشان می‌دهد که باید منتظر طرح نام وی و آثار او در سطح ملی و نزد صاحب نظران بیشتری از ادبیات داستانی بومی گرایانه خوزستانی (یا شاید زمینه‌های دیگر ادبیات داستانی) بود. برای این نویسنده پرتلاش و پویا آرزوی موفقیت دارم.
انتهای پیام