پیام خوزستان - روزنامه جوان /«گروه مدلل» برای تبدیل‌شدن به تنها شرکت واردکننده و تأمین کالا‌های اساسی خیز برداشته است.
پس از سلطان ارز، سلطان قیر، سلطان سکه، سلطان لوازم خانگی، سلطان لاستیک و سلطان خودرو، این بار نوبت به سلطان «نهاده‌های دام و طیور و روغن» رسیده است تا بازار نهاده‌های دامی و کالا‌های اساسی با شوک جدیدی روبه‌رو شود.
اخیراً گروه مدلل در نامه‌هایی به رئیس‌جمهور از وضعیت فعلی واردات این کالا‌های استراتژیک انتقاد کرده و مدعی شده قادر است با 20درصد زیر قیمت فعلی این محصولات را وارد کند. این ادعا در حالی است که این شرکت با در اختیار داشتن 50درصد از واردات نهاده‌های دامی، دانه سویا و روغن تاکنون گران‌ترین کالاها و نهاده‌ها را وارد کرده و با زدوبند و لابی توانسته است به تشکیلات سازمانی واردات نهاده‌های دامی کشور نفوذ و ارز‌های خارج از نوبت دریافت یا با یک تلفن محموله‌های کشتی جابه‌جا کند.
به گفته یک منبع آگاه این شرکت خاص که در هر تن 23یورو گران‌تر خرید می‌کند، اکنون چگونه می‌تواند کالا‌های اساسی را ارزان‌تر وارد کند؟ اخبار غیررسمی از موافقت معاون اول رئیس‌جمهور با این پیشنهاد حکایت دارد. در صورت موافقت دولت چه تضمینی وجود دارد که بعد از شش ماه تنها بازیگر انحصاری این زمین قیمت‌ها را براساس نفع خود تعیین نکند و بازار را به هم نریزد؟ تجربه پیشین نشان داده داشتن انحصار در بازار چگونه سفره مردم را به گروگان گرفته و امنیت غذایی کشور را نشانه رفته است.
بازار ![]()
«گروه مدلل» یکی از پربحث‌ترین شرکت‌ها در حوزه واردات کالا‌های اساسی و نهاده‌های دامی و طیور است و همواره فعالیتش با ایجاد انحصار در این بازار گره خورده است.
در آخرین فهرستی که از میلیاردر‌های (ثروتمندان) ایران در دهه 90 منتشر شد، نام خانواده مدلل آمده است. در خصوص زمینه فعالیت آنها به فعالیت در بخش خوراک دام و طیور، روغن و دانه‌های روغنی و سیمان اشاره شده است. در بررسی‌هایی که پیرامون این خانواده صورت گرفته است، فعالیت در صنعت روغن نباتی، صنعت سیمان، آب معدنی، چای، ذوب‌آهن، فولاد و بورس از جمله اقدامات آنهاست که جداگانه از سوی سه برادر اداره می‌شود. رانتی که این گروه در بخش‌های مختلف اقتصاد دارند، معمولاً گرفتاری‌هایی برای وزرای جهادکشاورزی و صمت در تمامی دولت‌ها داشته‌اند.
در طول دولت تدبیر این گروه به شدت بر سر زبان‌ها بود و حاشیه‌ساز شد. برهه‌ای که شاهد اعلام نام «مدلل» بودیم، به سال 1392 و اوایل روی کار آمدن دولت «حسن روحانی» برمی‌گردد.
در آن زمان احمد توکلی در نامه خود به علی لاریجانی بدون نام بردن از مدلل، جزئیاتی را از «تفاهم‌نامه» امضاشده میان شرکت متعلق به او با بانک مرکزی و بانک پاسارگارد به عنوان «بانک عامل» منتشر کرد و از رانت‌خواری 650 میلیون یورویی یک تاجر واردکننده روغن و مواد روغنی پرده برداشت. این موضوع با دستور ویژه «وزیر صنعت، معدن و تجارت» همراه شد و برخی رسانه‌های کشور در خصوص خانواده یاد شده، گزارش‌های کاملی نوشتند.
بعد‌ها در رسانه‌ها این گونه مطرح شد که «این فرد یعنی مسعود مدلل از طریق «شرکت بازرگانی سپیداستوار آسیا» به عنوان واردکننده و به نمایندگی از شرکت‌های «اشکان طیور غرب»، «مجتمع کارخانجات کشت و صنعت شمال» و «شرکت کشت و صنعت روغن نباتی ماهیدشت» توانسته است رانت ویژه 650میلیون یورویی را برای واردات روغن و مواد روغنی به دست بیاورد.»
همچنین در همان زمان، ذبیح‌الله اعظمی، عضو کمیسیون وقت کشاورزی مجلس در یک برنامه رادیویی به صراحت عنوان کرد که «آقای مدلل کشتی خوراک دام و طیور را می‌آورد و در آب‌های بین‌المللی نگه می‌دارد و اعلام می‌کند که با فلان قیمت اگر می‌خواهید بخرید، والا به کشور دیگری می‌فروشم که این ناشی از عدم‌نظارت است.»
برهه دیگر به سال 1399 مربوط می‌شود؛ دوره‌ای که اسامی شرکت‌های دریافت‌کننده ارز جهانگیری منتشر و باردیگر انحصار این کارتل اقتصادی بیش از گذشته بر همگان روشن شد.
با بررسی میزان ارز دریافتی 4 هزارو 200 تومانی از سوی این گروه از سال 1397 تا 1399 مشخص شد، پس از دو شرکت دولتی که در مجموع 4 میلیاردو 933میلیون دلار ارز 4 هزارو 200 تومانی برای واردات اقلام اساسی دریافت کرده‌اند، پنج شرکت وابسته به گروه مدلل بزرگ‌ترین دریافت‌کننده ارز دولتی در میان شرکت‌های بخش خصوصی بوده‌اند و این شرکت‌ها در مجموع در این سال‌ها 4 میلیاردو 111میلیون دلار ارز 4 هزارو 200 تومانی دریافت کرده‌اند.
این شرکت‌ها شامل شرکت مجتمع کارخانه‌های روغن‌نباتی کشت و صنعت شمال، شرکت کلهر دانه جنوب، شرکت کرمانشاه دانه، آوا تجارت صبا و شرکت مجتمع کشت و صنعت و روغن نباتی ماهیدشت کرمانشاه هستند.
دی ماه سال 1399 بود که به شدت نهاده‌های دامی و طیور گران شد و واردکننده خاص به رغم گرفتن ارز دولتی 4 هزارو 200 تومانی از ورود آن به کشور خودداری کرده بود. نهاده‌ها به قدری گران شده بود که برخی مرغداری‌ها جوجه‌ها را از بین می‌بردند، چون از فروش نهاده‌ها در بازار سود بیشتری عایدشان می‌شد.
در همان زمان جعفر راستی، نماینده وقت مجلس در تذکری خطاب به رئیس‌جمهور گفت: «چرا واردات نهاده‌های دامی کشور تنها به چند نفر مافیا واگذار شده است و چرا به این افراد اجازه داده‌اید نهاده‌های دامی را در بندر امام دپو کنند و اجازه ورود ندهند؟ آیا این نظام آنقدر ضعیف شده است که چند نفر آدم ثروتمند برایش خط و نشان می‌کشند؟»
خیز برای انحصار در بازار کالا‌های اساسی و روغن
به رغم رفتار‌های انحصارگرایانه‌ای که از گروه مدلل در این سال‌ها دیده شده و به قول معروف پرشان به پر وزرای مختلف جهاد کشاورزی گرفته است، وزارت جهاد کشاورزی متأسفانه برای تأمین نهاده‌های دامی و طیور و روغن به شدت به این گروه وابسته است.
در ایام پساجنگ که دولت تلاش می‌کند ذخایر استراتژیک را تأمین و همزمان مانع افزایش قیمت‌ها شود، گروهی خاص نیز وارد میدان شده است و تصمیم دارد تنها واردکننده و تأمین‌کننده نهاده‌ها و کالا‌های اساسی شود.
این گروه که پیش از این گران‌ترین نهاده‌ها را وارد می‌کردند و از این محل میلیارد‌ها دلار به دولت و سفره مردم آسیب زده‌اند، مدعی حمایت از سفره‌های مردم شده و برای گرفتن انحصار بازار به طور کامل خیز برداشته‌اند. داستان از این قرار است که اخیراً یکی از واردکنندگان بزرگ نهاده‌های دامی (گروه مدلل) در نامه‌هایی به رئیس‌جمهور از وضعیت فعلی واردات این کالا‌های استراتژیک انتقاد کرده و مدعی شده قادر است با 20درصد زیر قیمت فعلی این محصولات را وارد کند.
این ادعا در حالی است که مدلل در تنظیم بازار نهاده‌های دامی به شدت ناتوان مانده، به‌طوری که در حال حاضر قیمت برخی اقلام نهاده تا دو برابر افزایش یافته و نابسامانی بازار نهاده‌های دامی و همچنین روغن نباتی، مشکلات زیادی را برای مصرف‌کنندگان ایجاد کرده است.
در این نامه‌ها که دو بار در مورخه‌های 27 اردیبهشت و 10 خرداد 1404 نگارش شده و همین مسئله نشان‌دهنده اهمیت فوق‌العاده آن برای نگارنده است، با اشاره به روند فعلی واردات نهاده‌های دامی عنوان شده است: حداقل بیش از 20 میلیارد دلار به کشور خسارت وارد شده است، این منابع عمدتاً به‌شکل توزیع رانت هدفمند و آگاهانه به دلیل سیاستگذاری مخرب رخ داده است.
در بخش دیگری از نامه مذکور خطاب به پزشکیان آمده است: «این گروه آمادگی دارد طرحی در قالب یک صفحه در خصوص سیاستگذاری شفاف، رقابتی و ضدفساد در تأمین کالای اساسی ارائه دهد، همچنین در جلسه‌ای با حضور حضرت‌عالی تمام نهاده‌های ذی‌ربط اشکالات آن را بیان و برطرف و با دستور حضرت‌عالی مبنای اقدام درست در کشور شود. لازم به ذکر است صرفه‌جویی 20 درصدی در هزینه‌های تأمین واردات نهاده‌های دامی به کاهش قیمت تمام‌شده عرضه داخلی این کالاها و کاهش قیمت تمام‌شده تولید گوشت مرغ و تخم‌مرغ به‌عنوان منبع اساسی پروتئین حیوانی جامعه منجر خواهد شد.»
به گزارش تسنیم، نامه‌ها در حالی نگارش شده است که واردکننده مذکور هم‌اکنون نیز از سوی برخی واردکنندگان به انحصارگری در حوزه واردات نهاده‌های دامی متهم می‌شود، به‌عنوان نمونه بررسی آمار واردات دانه سویا در چهار سال اخیر حاکی از این واقعیت است که این گروه بیش از 50درصد سهم واردات دانه سویا را به خود اختصاص داده است و برخی کارشناسان می‌گویند: اگر چنین خسارتی وجود داشته است، این گروه بیشترین نقش را در هدررفت 20 میلیارد دلار خسارتی که از آن یاد کرده، داشته است.
گروه مدلل ابتدا باید خودشان خسارتی را که عنوان می‌کنند، بپردازند
در همین زمینه رضا شهرابی، کارشناس مسائل اقتصادی می‌گوید: گروه مدلل ابتدا باید خودشان خسارتی را که عنوان می‌کنند، بپردازند، چراکه با توجه به اینکه عمده واردات دست این گروه بوده، قطعاً بیشترین میزان خسارت نیز مربوط به خود آنان است، ضمن اینکه سال‌هاست برخی کارشناسان و فعالان اقتصادی نسبت به امتیازات ویژه‌ای که این گروه دریافت کرده است، معترضند.
وی می‌افزاید: نقش نهاد‌ها و دستگاه‌های مسئول از جمله وزارت جهاد کشاورزی نیز نباید نادیده گرفته شود و این نهاد‌ها باید پاسخگوی ایجاد چنین شرایط ویژه‌ای برای افرادی خاص باشند.
شهرابی با یادآوری اینکه انحصار واردات دانه سویا سال‌هاست در اختیار گروه مدلل است، می‌گوید: بررسی آمار و مستندات نشان می‌دهد نرخ دانه سویای وارداتی از سوی این گروه گران‌تر از نرخ دانه وارداتی توسط سایر گروه‌هاست. بر این اساس این گروه در سال 1403 حدود 3/1 میلیون تن (56درصد کل واردات) دانه سویا را وارد کرده که نرخ آن نیز 590 یورو در هر تن بوده، این در حالی است که 10 شرکت واردکننده دیگر دانه سویا که سهم واردات‌شان حدود 650 هزار تن بوده است، این کالا را با قیمت 566 یورو در هر تن وارد کرده‌اند، به‌عبارتی این گروه این کالا را 24 یورو در هر تن گران‌تر از دیگران وارد کرده است.
شهرابی می‌افزاید: در گذشته شاهد بودیم که برخی افراد برای افزایش قیمت کالاها، در مقاطعی از عرضه آن به بازار خودداری می‌کردند و بازار دچار تنش‌های جدی می‌شد، چه‌تضمینی وجود دارد که این اتفاق در شرایط بحرانی از جمله شرایط جنگی رخ ندهد؟ یا فرض کنیم برای این شرکت اتفاقی رخ دهد که برای مدتی قادر به تأمین کالا نباشد، آیا کسی فکر کرده است که در این صورت چه فاجعه‌ای در کشور رخ می‌دهد؟
شهرابی با تذکر اینکه در تمام دنیا با انحصار مقابله می‌شود، تأکید می‌کند: این شرکت حدود شش کالا را وارد می‌کند که در برخی انحصار کامل دارد، فقط در بحث روغن حدود 40درصد سهم بازار مربوط به این گروه است. فردی به نمایندگی از این گروه در جلسه‌ای با حضور مسئولان وزارت جهاد کشاورزی و فعالان بخش خصوصی اقدام به توزیع جدولی تحت عنوان «قیمت‌های پیشنهادی جهت ثبت سفارش و تأمین کالا‌های اساسی مورد نیاز کشور» کرده که در این جدول قیمت پیشنهادی هفت کالایی که گروه مدعی است می‌تواند با نرخ‌های پایین‌تر آنها را وارد کند، ذکر شده است. این کالاها به ترتیب شامل ذرت دامی جنوب، ذرت دامی شمال، کنجاله سویا، جوی دامی جنوب، جوی دامی شمال، روغن آفتاب و روغن پالم است و نام و نشانی از دانه سویا در آن دیده نمی‌شود! از طرفی بررسی آمار واردات نهاده‌های دامی نشان‌دهنده این است که میانگین ارزبری واردات در گروه مذکور نسبت به سایر واردکنندگان در سال‌های اخیر بیشتر بوده است، به‌عنوان مثال میانگین ارزبری گروه در شش‌ماهه اول 1403 معادل 321 یورو بوده که نسبت به میانگین سایر شرکت‌ها که رقمی معادل 298 یورو بوده، 23 یورو در هر تن بیشتر است.
در نهایت نکته بسیار مهم این است: اکنون که بزرگ‌ترین واردکننده چند قلم از مهم‌ترین کالا‌های اساسی کشور رسماً به رئیس‌جمهور اعلام کرده امکان خرید و تأمین نهاده‌های دامی را 50 یورو ارزان‌تر از قیمت‌های جهانی دارد، چرا وزارت جهاد کشاورزی بعد از این مکاتبه و اعتراف رسمی این شرکت، اجازه ثبت سفارش با قیمت بالاتر از نرخ‌های اعلامی آن را داده است؟! چرا نسبت به اعلام رسمی و عمومی بزرگ‌ترین واردکننده کشور در خصوص بیش‌بود‌های ارزی چند صد‌میلیون یورویی در سال‌های گذشته و در زمان حاضر سکوت شده است؟!
بازار مرغ و گوشت، لبنیات و روغن در دستان سلطان
همچنین فارس در گزارشی از گران‌فروشی مدلل پرده برمی‌دارد و می‌گوید: در حالی که 70درصد قیمت محصولات پروتئینی مانند گوشت، لبنیات، مرغ و تخم مرغ به نهاده دامی وابسته است، یک شرکت خاص بازار نهاده را به گروگان گرفته است. حدود 420هزار تومان از 600هزار تومان قیمت گوشت، مربوط به قیمت نهاده گران بازار است که اگر ارزان‌تر باشد، قیمت گوشت هم کاهش می‌یابد. این شرکت خاص که سال‌ها به تشکیلات سازمانی واردات نهاده دامی کشور نفوذ کرده است، ارز‌های خارج از نوبت دریافت و با یک تلفن محموله‌های کشتی جابه‌جا می‌کند، 56درصد دانه سویا و 40درصد روغن کشور را وارد می‌کند و انحصار این بازار را به دست گرفته است.
یک مقام مسئول گفته است این شرکت خاص با هدایت محموله نهاده‌ها به انبار‌های خود و عرضه قطره‌چکانی به بازار و راه‌اندازی بازار سیاه، کنترل قیمت را از دست دولتی‌ها خارج کرده است، البته برخی اخبار رسمی از موافقت معاون اول رئیس‌جمهور با نامه گروه مدلل خبر می‌دهند. در صورت موافقت دولت با این پیشنهاد، چه تضمینی وجود دارد که بعد از شش ماه تنها بازیگر انحصاری این زمین قیمت‌ها را بر اساس نفع خود تعیین نکند و بازار را به هم نریزد؟
تجربه پیشین نشان داده داشتن انحصار در بازار چگونه سفره مردم را به گروگان گرفته و امنیت غذایی کشور را نشانه رفته است. نمونه آن بازار مرغ و گوشت و نهاده‌ها در دی ماه سال 1399 بود که در گزارش فوق به آن اشاره شده است.