بزرگنمايي:

پیام خوزستان - به گزارش سلامت نیوز به نقل از جام جم، چند روزی می‌شود که باد و طوفان مهمان استان‌های ایران شده و هشدارهای جدی و فوری حکایت از سرعت تندبادها تا 100کیلومتر در ساعت دارند.درست است که معمولا طوفان‌ها خرابی‌هایی در پی دارند اما نکته مهم وجود گردوغبارهایی در دل این تندبادهاست که ویرانی‌های بیشتری برجای می‌گذارند.
بر اساس نتایج تحقیقات مشخص شده آلودگی‌های شدید و وجود ریزگردها در هوای شهرها به‌طور متوسط روزانه حدود 15هزارمیلیارد تومان به اقتصاد ضرر می‌زند که زیان زیادی به‌شمار می‌آید.
با این اوصاف، گردوخاک‌های فروردین و اردیبهشت‌ماه امسال تنها کیفیت هوا را پایین نیاورده، بلکه با نفوذ در میان چرخ‌دنده‌های اقتصاد، در حال از کار انداختن بخش زیادی از آن است.حدود دو هفته پیش بود که اولین موج گردوغباری سال جدید از غرب کشور آغاز شد و استان‌های خوزستان، کرمانشاه، لرستان، بوشهر، ایلام، کهگیلویه‌وبویراحمد و زنجان را تعطیل کرد. 
وقتی شاخص آلودگی هوا در کرمانشاه به بالاتر از 500 رسید، دیگر نمی‌شد میزان آلاینده‌ها را سنجید، چون دستگاه‌ها توانایی نشان‌دادن شاخص صفر تا 500 را دارند و فراتر از آن امکان‌پذیر نیست. در همان زمان به‌جز مراکز بهداشتی و امدادی تمام شهر تعطیل شد.البته حال و روز دیگر استان‌ها بهتر از کرمانشاه نبود. در خوزستان، تمام مدارس و دانشگاه‌ها غیرحضوری شدند و ادارات به دورکاری رفتند، چون ذرات معلق به 67 برابر حد مجاز رسید.اوضاع لرستان هم مثل خوزستان شد و رسانه‌های رسمی وضعیت این استان را «کاملا خطرناک» توصیف کردند.بوشهر و ایلام هم وضعیتی بحرانی را تجربه کردند و این‌بار استان‌هایی مثل زنجان که به‌ندرت آلودگی هوا داشتند هم آژیر قرمز ورود گردوغبار را به‌صدا درآوردند.
نیازمند پیمان منطقه‌ای
بر اساس گزارش‌های رسمی، از حدود دو دهه قبل که ریزگردها راه ورود به ایران را باز کردند، اعلام شد منشأ 55درصد آنها، بیابان‌های عراق، به‌خصوص اراضی در معرض بیابان‌زایی دجله و فرات هستند.سپس شرق سوریه و شمال عربستان هم به‌خاطر خشکسالی، سدسازی و بهره‌برداری از منابع زیرزمینی، به عوامل بروز بحران ریزگرد در ایران اضافه شدند.اما این پایان کار نبود زیرا مدیریت ناپایدار داخلی در کانون‌های خوزستان با 350هزار هکتار، دشت سیستان، تالاب هامون و زاینده‌رود را خشک کرد و کویر لوت هم به این کانون‌های بحران‌زا اضافه شد.
حالا و با کاهش بارش‌ها و خشکسالی در کشور حدود نیمی از تالاب‌ها هم به کانون ریزگردها تبدیل شده‌اند.این اتفاقات در شرایطی رقم خورد که وقتی در اوایل دهه‌80 اعلام شد کشورهای غرب‌آسیا باید برای یک مدیریت یکپارچه جهت مقابله با ریزگردها هم‌پیمان شوند، برخی تعلل‌ها باعث شد همکاری‌های بین‌المللی به‌ویژه با عراق، سوریه و ترکیه برای مدیریت ریزگردها شکل‌نگیرد و به‌همین‌خاطر هر سال اوضاع استان‌های غربی ایران بحرانی‌تر شود و دامنه گسترش ریزگردها تا شمال و شرق کشور افزایش یابد.
تجربیات قبلی نشان می‌دهد هر سال شهرهای ایران در محاصره کانون‌های گردوغبار قرار می‌گیرند و چشمه‌های گردوغبار خارجی و داخلی سالانه 137میلیون تن ریزگرد را تولید و روانه مناطق مختلف کشور می‌کنند. ریزگردهای خارجی پنج‌برابر داخلی‌ها ست.نکته ترسناک این‌که حالا در 23 استان کانون‌های تولید گردوخاک فعال هستند و شش استان بحرانی‌ترین چشمه‌های تولید ریزگرد را دارند.
مسئولان بی‌مسئولیت
الان بیش از دو دهه است که ریزگردها و تاثیرات آن مورد توجه قرار گرفته است.شاید روزی این پدیده در استان‌های غربی و به‌خصوص خوزستان بیش از هر جای دیگری مد نظر قرار می‌گرفت اما حالا تقریبا تمام ایران درگیر آن است، زیرا ذرات موسوم به PM2.5 به هیچ‌کس رحم نمی‌کنند و باعث افزایش آسم، برونشیت و بیماری‌های قلبی می‌شوند.جالب اینجاست که در برنامه مقابله با گردوغبار، وزارت جهادکشاورزی، سازمان منابع طبیعی، سازمان هواشناسی، سازمان حفاظت محیط‌زیست، سازمان زمین‌شناسی، همچنین وزارت بهداشت و درمان طیف گسترده‌ای از اقدامات تکلیفی دارند. در برنامه 10ساله مقابله با گردوغبار نیز از استانداران خواسته شده تا اقدامات لازم را در شورای برنامه‌ریزی توسعه استان‌ها مصوب و براساس اولویت پیگیری کنند. حال باید پرسید کدام استان‌ها آماده ارائه گزارش از میزان عملکرد خود در زمینه مدیریت ریزگردها هستند.
سوغات همسایه‌ها
گذری به دنیای آمار و ارقام و منشأ تولید ریزگردها می‌تواند در مدیریت این پدیده موثر باشد.اگر مجموع مساحت کانون‌های خارجی تولید ریزگردها را به‌دست‌بیاوریم به عدد 270میلیون هکتار می‌رسیم که در شش کشور ترکمنستان، عراق، افغانستان، پاکستان، امارات و عربستان قرار داشته و سالانه حدود 127میلیون تن گردوغبار تولید و روانه ایران می‌کنند.
به این رقم باید سه‌میلیون هکتار مساحت کانون‌های داخلی را هم اضافه کنیم که توانایی تولید سالانه 10میلیون تن گردوغبار را دارند.هم‌اکنون 23 استان ایران، به‌طور مستقیم درگیر بحران گردوغبار هستند و شش استان خراسان‌جنوبی، کرمان، سیستان‌و بلوچستان، خراسان‌رضوی، خوزستان و هرمزگان بیشترین غبارخیزی کشور را دارند.
استان‌های کردستان، همدان، کرمانشاه، ایلام، لرستان، آذربایجان‌غربی، آذربایجان‌شرقی، اردبیل و زنجان تحت تاثیر کانون شمال عراق قرار دارند و خوزستان، چهارمحال‌وبختیاری، کهگیلویه‌وبویراحمد و بوشهر هم قربانی گردوغبار حاصل از کانون‌های شمال ‌عربستان، جنوب‌شرق و شمال عراق هستند.کانون‌های جنوب عربستان، امارات و جنوب‌شرق عراق هم بر استان‌های فارس، هرمزگان و کرمان تاثیر گذاشته و سیستان‌وبلوچستان و خراسان‌جنوبی هم اسیر کانون‌های افغانستان و پاکستان هستند.اگر تا چندی پیش استان‌های شمالی ایران به بهشت کوچک تشبیه می‌شدند، حالا گردوغبار ترکمنستان، نفس خراسان رضوی و شمالی، گیلان، مازندران و گلستان را به شمارهانداخته است.